Sağlıklı Hayat İçin Uyku - HealthyCase

Sağlık, yaşam kalitesinin arttırılmasında ve korunmasında özel bir öneme sahiptir. Peki sağlıklı bir hayat için uykunun önemi nedir? Yeterli uykunun olmaması ne gibi sorunlara yol açıyor? Hepsi ve daha fazlası yazımda keyifli okumalar dilerim.

Uyku Nedir?

Uyku, çok eski zamanlarda pasif bir dönem olarak görülmekteydi. Ancak günümüzde biliyoruz ki ömrümüzün üçte biri gibi oldukça büyük bir bölümünü kapsayan uyku, hem zihinsel hem de fiziksel sağlığımızı yenilememizde gerekli ve önemli olan oldukça aktif bir dönemdir. Uykunun zamanlaması ve süresi kişisel farklılıklar göstermektedir. Her birey, kendisi için gerekli olan süre ile sağlıklı bir uyku yapısına sahip olmalıdır. 

Uykunun Evreleri

Yaşam süresinin %30’u uykuda geçmektedir. Uyku, hayatı sürdürebilmek için vazgeçilmez bir zorunluluktur. Yapılan araştırmalarda uyku için bazı evrelerin olduğu ve bu evrelerde farklı hayati fonksiyonların gerçekleştiği tespit edilmiştir.Uykunun REM (Rapid Eye Movements, hızlı göz hareketleri) ve non-REM (non-Rapid Eye Movements, NREM) uykusu evreleri tanımlanmıştır. Toplam uykunun % 20-30’unu REM uykusu oluşturur. REM döneminin önemli özelliklerinden biri de rüyaların, uykunun bu evresinde görülmesi ve beyin fonksiyonlarının uyanıklıktaki kadar fazla olmasıdır. Solunum bu evrede çok düzensizdir. Tüm organlar en az enerjiyi kullanırken beyin çok fazla enerji kullanır. REM dönemini iyi geçiren birey; sabah zinde, öğrenme kapasitesi ve becerisi artmış şekilde uyanır. Uykunun geri kalan % 70-80’lik bölümünü NREM uykusu oluşturmaktadır. Bu evrede,  kan basıncı düşer ve dolayısıyla kalbin çalışması yavaşlar. Bilinç, NREM evresinde kapalıdır ve göz bebekleri REM uykusunda olduğu gibi hareketli değildir. Bazı uyurgezerlik vakaları ve uyku terörü rahatsızlıkları non-REM uykusunda gözlemlenir.

Uykunun Önemi

Uyku; sinir sisteminin sağlıklı çalışması, büyüme ve gelişmeyi sürdürmek için temel unsurdur. Kısalmış uyku süresi, günlük fiziksel ve bilişsel performansa etki eden faktördür. Yapılan çalışmalarda kısa uyku süresinin vücuttaki bağışıklık sistemini olumsuz etkilediği ve inflamasyona neden olduğu gözlenmiştir. Hayvanlar üzerinde yapılan deneysel çalışmalara bakıldığında uykudan yoksun deneklerin; endokrin, bağışıklık ve metabolik işlevlerinde olumsuz değişiklikler saptanmış ve birkaç hafta içinde öldükleri gözlemlenmiştir. Yediğimiz yiyecekler, kullanılan ilaçlar bu sinyal dengesini değiştirerek uyanıklık, uykulu hissetme ve uyku süremizi etkiler. Yetişkinler arasında uyku süresi ve obezite ilişkisi incelendiğinde çalışmaların,  kısa uyku süresinin %45 oranında obezite riski ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Yapılan başka bir çalışmada ise geç uyuyan bireylerin erken uyuyanlara göre obez olma olasılığının fazla olduğu gözlemlenmiştir. 

Kaliteli Uyku İçin Gerekenler

• Her gün aynı saatte yatıp kalkmaya özen göstermek. 
• Vücudun biyoritminin düzenlenmesinde büyük önem taşıyan melatonin hormonunun salgılanması için karanlık bir ortamda uyumak.
• Yatağı sadece uyumak için kullanmak.
• Sinir sistemini etkileyen kafein kullanımını azaltmak.
• Alkol kullanmamaya özen göstermek.