Hayata Anlam Katmak: Sirkadiyen Ritim

Beyin dalgalarımız, hormon üretimimiz, hücrelerimizin büyümesi ve diğer birçok biyolojik, sosyal ve fizyolojik davranışımıza etki eden sirkadiyen ritmi ve günlük hayatımıza etkilerini sizin için derledim. Gelin birlikte göz atalım!

 "Sirkadiyen" kelimesi, Latince "circa" sözcüğünden türetilmiştir. Circa, ''tahminen'', ''civarında'', ''yaklaşık'' anlamında; diem ise ''bir gün'' anlamına gelmektedir. Sirkadiyen ritim veya biyolojik saat; 24 saat boyunca vücudun fizyolojik ve metabolik olaylarını ve davranışlarını kontrol eden bir program anlamına gelmektedir.

 Sirkadiyen ritim; yaşam boyu vücudumuzun işleyişini etkileyen bir programdır ve günlük periyotlarla çalışır. Bu ritim, aynı zamanda hormonlarımızı, uyku-uyanıklık durumumuzu, kan basıncımızı, bağırsak hareketlerimizi, vücut ısımızı ve koordinasyon gibi önemli bileşenlerimizi etkiler. Böylelikle vücudumuzda uygun homeostaz ortamı sağlanmış olur. 
Sirkadiyen ritmi bozan ve değiştiren bazı dış unsurlar olmasına karşın bozulmuş sirkadiyen ritmi düzeltmek için uygulamamız gereken birçok yöntem vardır. Sirkadiyen ritmimizi bozan etmenlere örnek olarak; kafein ve alkol kullanımı, parlak ışık ve jet-lag gibi örnekleri verebiliriz. Düzenleyen etmenlere örnek olarak ise uykuyu düzene sokmak, fiziksel aktivitede bulunmak ve sirkadiyen beslenme şeklini benimsemeyi örnek olarak verebiliriz. Bu etmenlere dikkat edildiğinde ve bunlara ek olarak sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazanıp bu alışkanlıkları sürdürdüğümüzde sirkadiyen ritme uygun hareket etmiş oluruz. Bu ritme uygun davranışlar sergilemek, bizi daha enerjik, daha sağlıklı ve daha dinç hissettirir. Böylelikle kendimizin hem fiziksel hem de bilişsel iyilik haline ulaşmış oluruz. 

Fakat bazı dış etkenler sonucu sirkadiyen ritimde bozulmalar görülebilir. Bu etkenler:

• Uykusuzluk- gece vardiyasında çalışmak
• Jet-lag
• Mevsimsel bozukluklar: mevsimlerin oluşumunda değişen gece ve gündüz saatlerinin farklılığı
• Uyku apnesi: uyku esnasında solunumun ani bir şekilde durması
• Parlak ışık
• Kafein: kafein içeren besinler sirkadiyen ritmi değiştirir
• Alkol: vücutta bazı değişikliklere yol açarak sirkadiyen ritmin bozulmasına neden olur

Peki bozulan sirkadiyen ritimimizi düzeltmek için neler yapmalıyız? 

1) Erken yatıp erken kalkmak (en az 5, en fazla 8 saat uyumak)
2) Özellikle geceleri suni ışıktan kaçınmak
3) Uyumadan önceki en az 30 dakikamızı teknolojik cihazlardan (beyaz ışıktan) uzak geçirmek
4) Düzenli uyku
5) Fiziksel aktivitede bulunmak
6) Yemekten 3-4 saat sonra uyumak
7) Sirkadiyen beslenmek

Bu tür davranışları hayatımıza entegre ederek hem sirkadiyen ritmimizi düzeltmiş hem de yaşam kalitemizi büyük ölçüde arttmış oluruz. Böylece kendimizi daha zinde daha güçlü ve daha enerjik hissederiz. Eğer siz de hayatınıza anlam katmak ve hayatınızı düzene sokmak istiyorsanız, yukarıda adımları uygulayarak sirkadiyen ritme uygun yaşamaya kesinlikle bir şans vermelisiniz.