Gizlenen Salgın: Uyuz

Uyuz, insanlık tarihinin bilinen ilk hastalığı olmakla birlikte günümüzde de varlığını sürdürmeye devam eden bir salgın hastalıktır. 2016'dan bu yana Türkiye'de uyuz vakalarında bir artış dikkat çekmektedir. Dünyada ise uyuz enfeksiyonu olan kişi sayısı 300 milyonu geçmiştir. Peki bu hastalık nedir? Nasıl bulaşır? Tedavisi nasıl sağlanır?

Uyuz nedir?

Uyuz; Sarcoptes adı verilen akarın (böcek) sebep olduğu tüm dünyada yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Gözle görülemeyen ancak mikroskopla seçilebilen uyuz böcekleri insan derisine yerleşerek hastalığa yol açarlar. Uyuz böceği deride tüneller açarak bu tünellerin içinde yaşar. Tüneller, ince dağınık çizgilerden oluşan ucunda içi su dolu küçük keseciklerin bulunduğu dalgalı bir çizgidir. Bu çizgiler genellikle ellerde ve parmak aralarında görülür. Ayrıca hastalığın vücutta ilk görüldüğü yerler ise genellikle ellerdir. 

Nasıl bulaşır?

Uyuz genellikle hasta olan biriyle doğrudan ve uzun süreli yakın temas ile bulaşır. Kişiden kişiye genellikle 15-20 dakikalık bir sürede bile yakın temasla (aynı yatakta yatma, ele ele tutuşma gibi) bulaşabilir. Yatak takımı, giysi ve havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı uyuzun bulaşmasını ve yayılmasını kolaylaştırır. Bunun yanı sıra uyuz enfeksiyonu olan kişinin hastalık belirtileri yaklaşık 1 ay gibi bir sürede ortaya çıktığı için normal yaşamına devam ederek hastalığı oldukça bulaştırabilir. 

Uyuz hastalığının belirtileri nelerdir?

Uyuzun en önemli belirtileri akşam ve geceleri görülen şiddetli kaşıntıdır. Bu kaşıntılar gündüzleri daha tahammül edilebilcek seviyede seyredirken gece; kişiyi uykusundan mahrum edebilecek kadar şiddetlidir. Bu şidddetli kaşıntılar sonrasında ciddi yaralar ve egzamalar oluşabilmektedir. Hatta hastalık atlatılsa bile yaraların geçmesi uzun zaman alabilir. Kaşıntı tüm vücutta görülebilmekle birlikte bazı bölgelerde daha çok görülmektedir. Bu bölgeler: El parmak araları, bilekler, koltuk altları, dirsek ve kasıklardır. Uyuz böcekleri bu yerlere diğer bölgelere nazaran daha çok yerleşir. Kaşıntının gece artmasının sebebi ise kişinin yatağına girip ısınmasıyla veya sıcak bir duş sırasında uyuz böceklerinin harekete geçmesidir. Harekete geçen akarlar vücutta şiddetli kaşıntılar meydana getirir.

Hastalığın tedavisi nasıldır?

Uyuz hastalığı, çok eski bir hastalık olduğundan tedavi seçenekleri o günün koşullarına göre değişmektedir. Günümüzde uyuz tedavisi ise hastalığın şiddeti ve seyri doktor tarafından değerlendirerek bir tedavi oluşturulur. Hastalığın halk arasında 'içten kesecek' bir tedavisi bulunamamıştır. Bu sebeple tedavi doktorun önerdiği şekilde krem ve losyonlarla sağlanır. Fakat son zamanlarda tartışma konusu olan ilaçların, uyuz akarında direnç sağladığı doktorlar tarafından tartışılmaktadır. Bunun sebebi de uyuz olan hastanın birkaç tedavi sonrasında iyileşebilmesidir. Hastalığın eski olması sebebiyle geçmişte kullanılan kükürt tedavisi de günümüzde kullanılmaya devam etmektedir. Kükürt tedavisi, kullanımı zor olduğu için doktorlar tarafından tercih edilmemektedir. Fakat bir kesim kükürtün ilaçlara nazaran daha çok tedavi sağladığı kanısında olduğundan ilk tercihleri kükürt olmaktadır. İlaç tedavisinin yanında hasta olan kişinin tüm eşyaları (yatak, kıyafetler, peluş oyuncaklar vs.) dezenfekte edilmelidir. Dezenfektenin mümkün olmadığı eşyalar bir poşetin içinde havasız bir şekilde en az 3 gün bırakılmalıdır. Son derece sabır ve titizlik gerektiren bu süreçten sonra hasta, sağlığına kavuşamadığı düşüncesine kapılarak obsesif bozukluklar meydana çıkabilir. Böyle durumlarda bir uzmandan yardım alınmalıdır.