Çukurova’da Yiğit Bir Eşkıya: İnce Memed

Toroslar’ın eteğindeki Değirmenoluk köyünde başlayan bu destansı hikaye İnce Memed’in yoksulluğa, aşağılanmaya isyan ederek eşkıyalığa sürüklenişinin hikayesi.

Yaşar Kemal’in ilk romanı olan İnce Memed 1955 yılında yayımlanmış ve 1953-1954 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilmiş. Yaşar Kemal’in söyleyişiyle “içinde başkaldırma kurduyla doğmuş” insanın, “mecbur adam”ın romanı…

Roman, Yeni Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde köylünün kendi kaderine bırakılışı, ağalık düzeninin git gide artan gücü ve buna “mecbur” bırakılan köylünün geri kalmışlığı, cehaleti, sefaleti ve Anadolu’daki köylü-ağa çatışması üzerine kurulmuş muazzam bir başyapıt.

Açıkçası okuru senelerce etkisinde bırakan bir dille yazılmış bu roman İnce Memed’in sıradan bir köy çocuğuyken düzene baş kaldırışı, zulmedenler için eşkıyaya, köylü içinse bir kurtarıcıya dönüşünü Toroslar’da yıllarca anlatılacak İnce Memed efsanesinin doğuşunu bize anlatıyor.

Kitabın arka planında işlenen Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki köylünün çaresizliğiı, hükümetin yalnız bırakışı ve bu yalnızlıktan doğan köylünün haksızlıkları önleme, zalimleri cezalandırma görevi soylu bir eşkıyaya, yani halkın kendi yarattığı bir kahramana, İnce Memed’e verilmiştir.

İşte İnce Memed böyle bir dönemde, ince ince örülmüş sağlam bir mesajla ortaya çıkmış, türk edebiyatının belki de en güzel hikayesi. Birçok dile çevrilmiş, onlarca ödül almış hatta Yaşar Kemal'in “Benim için çok önemli değişikliklere sebep oldu İnce Memed, dünyada tanındım, odun alamazken kaloriferli ev tuttum, daha ne söyleyeyim…” diyeceği bir hayatın da kapılarını aralamıştır.

Bir halkın portresinin bu kadar iyi çizildiği, aslında yaşanılan dönem ne olursa olsun herkesin kendinden bir şey bulabileceği bu evrensel hikayeyi herkesin okuması gerektiğini düşünüyorum. İnce Memed bizim romanımız.

“Duvarın dibinde resmim aldılar

Ak kağıt üstünde tanıyın beni”