Bulgaristan'daki Türklerin Öyküsü: 1989 Zorunlu Göçü

Avrupa'nın en büyük göç olayı, 1989 yılında 350 bin Türkün zorunlu olarak Bulgaristan'dan Türkiye'ye göç etmesiyle yaşandı. Peki bu içinde birçok acıyı barındıran göç neden yaşandı, tam olarak neler oldu?

1984 yılında Bulgaristan'da komünist lider Todor Jivkov döneminde, ülkede azınlık olan Türklere (yaklaşık 1 milyon Türk) yönelik asimilasyon politikasına başlanmış. Homojen bir Bulgar milleti yaratmak
amacıyla önce Türklerin isimleri değiştirilmeye zorlanmış hatta bu silah zoruyla yapılmıştır. 1985 sonuna dek 310 bin kişinin isimleri değiştirilmiş. Aynı zamanda ibadet etmeleri de engellenmiş, sünnet gibi dini uygulamalar suç sayılmıştır. Türkçe konuşanlar ya da bu yasaklara uymayanlara para cezası uygulanmış, hatta bir çoğu dönemin işkence adası olarak bilinen Belene hapishanesine gönderilerek cezalandırılmıştır. Eğitim kullanılarak da Türk çocuklarının zihinleri yıkanmaya çalışılmış. Balkan Türkleri Dayanışma Derneğinin ele geçirdiği belgeler de çok çarpıcı bilgiler mevcut, çok sayıda Türk'ün işine son verildiği akabinde ortadan kayboldukları yazılı. Hapishanelere atılanların sayısı ise tam olarak tespit edilmemiş. Bu zulümlerin son aşaması ise öldürmeler... Öldürülen Türk sayısı kabaca 700-900 arasındadır. 

Türklerin bu asimilasyon politikasına karşı milli kimliklerine sahip çıkmak adına başlattığı direniş, tüm ülkeye yayılmış, 1989 yılında devrilen komünist rejimin başındaki Todor Jivkov, asimilasyon ve baskı süreci amacına ulaşamayınca Türkiye ile sınırları açmıştır. Yaşanan sürecin en başından itibaren soydaşının yanında olan Türkiye de Bulgaristan Türklerine kapılarını açmıştır. Bu sancılı sürecin üzerine yaklaşık 360 bin Türk, Türkiye'ye göç etmiştir. Türkiye'ye yönelik 1989 göçü, sadece Bulgaristan Türklerinin tarihi açısından değil, İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde de Avrupa tarihi açısından bakıldığında kıtanın en büyük kitlesel göç dalgası özelliğini taşıyan insani trajedilerinden biri olmuştur.

   

  Bulgaristan Türklerinin direniş sembolü: Türkan Bebek Kimdir?

      

 

 

 

Türkan bebek 1984'te Bulgaristan'ın Kırcaali iline bağlı Killi bölgesinde isim değiştirme uygulamasını protesto etmek için toplanan Türk halkının içinde annesinin kucağındayken, Bulgar kolluk kuvvetlerinin kalabalığın üzerine rastgele açtığı ateş sonucunda henüz 18 aylıkken şehit olmuştur. Bulgaristan Türklerinin direnişinin sembolü haline gelmiştir. Türkan bebek, her yıl 26 Aralık'ta Bulgaristan'daki kabri başında anılıyor ayrıca onun anısına Türkiye'nin çeşitli illerinde de anıtlar bulunuyor.

Göç Sonrası Neler Yaşandı?

Türk göçmenler evlerini, topraklarını olduğu gibi bırakarak sadece el çantaları ile sınır dışı edildiler. İlerleyen zamanda başka eşyaları da götürülmesine müsaade edilmiş ancak araç bulunmadığı için eşyalar tek tek taşınmaya çalışınca Kapıkule’de geçiş yoğunluğu yaşanmış. Göç ettirilecek Türkler önce Bulgaristan sınırları içindeki kamplarda günlerce bekletilmiş, salgın hastalıklara maruz kalma riskinde bulunmuşlar.

 Yerleşimin tercih edildiği yerlerde kira fiyatları da aşırı derecede yükselmiş, bunun yanında yanlarındaki eşyaları değerinin altında fiyatlarla satmak zorunda kalan göçmenler ciddi maddi sıkıntıya da düşmüşler. Bununla birlikte Bulgaristan hükümeti göç hareketini iyi idare edememiş, aile fertlerinin bölünmesine sebep olmuştur. Türkiye’ye parça parça giren göçmenlerin haberleşebilecekleri tek kaynak sınır kapılarındaki panolar olmuştur.

Seneler sonra Avrupa Birliği'ne katılan Bulgaristan, 2012'de ise geçmişte yapılan asimilasyonları kınadığını açıklamış fakat geçmişte yaşanan ve hatta devam eden bu acıların bedelini hiç kimse ödememiş, yargılanan olmamıştır.