Uyurken Öğrenmek Mümkün mü?

Zamanımızın çoğunu uyuyarak geçiriyoruz, peki uyurken bir şeyler öğrenmek mümkün mü? Bu yazımda uyurken öğrenmenin mümkün olup olmadığını inceleyeceğiz.

Çabuk öğrenmeyi istemek konusunda herkes hemfikir olabilir. Mesela gece yatarken ezberlediğimiz sınav konusunu sabaha unutmayı hiç istemiyoruz. Günde 24 saat var ve bunun yaklaşık üçte biri uyumak için harcıyoruz. Oldukça büyük bir dilimi kapsayan bu zamanı kullanmak ve yeni bir beceri elde etmek mümkün mü? Başka bir deyişle, uykuda bir şeyler öğrenmek mümkün mü? Bu sorulara cevap arayacağız ve "Dexter's Laboratory" çizgi filmindeki Dexter gibi bir gecede Fransızca öğrenebilecek miyiz? Onu öğreneceğiz.

Öncelikle beynimiz nasıl öğrenir?

Beyin doğmadan önce olgunlaşmaya başlar. Fakat herkesin beyninin olgunluk seviyesi farklıdır. Nasıl ki diğer organlarımızda da gelişim süresi ve durumu farklıysa beyinde de bu geçerlidir. Öğrenme şekli, gelişim düzeyi, bulunulan ortam olgunlaşmaya etki etmektedir. 

İlköğretim yıllarında çocuk motor beceriler, görsel-motor koordinasyon, dil, sosyal anlayış ve hafıza belirli materyallerle geliştirilir. Daha sonraki zamanlarda ise duygusal ve sosyal ve birçok becerinin kazanılması öğrenme ile gerçekleşir.

Peki uyurken öğrenme mümkün müdür?

Beyin uyuduğumuz anda kendini düşünmeye ve öğrenmeye kapatmaz. Hatta bazı uyku anlarını yakalamak öğrenmeyi arttırabilir. Fakat bu öğrenmek istediğimize bağlı olarak değişir. Karmaşık bilgileri öğrenmek veya uyku sırasında bir ses kaydını dinleyerek sıfırdan yeni bir beceri kazanmak pek mümkün değildir. Ancak araştırmalar, uyuyan beynin öğrenmeye devam edebileceğini ve bazı öğrenme biçimlerinin gerçekleşebileceğini göstermektedir.

Cairney ve meslektaşları, hipotezlerini test etmek için 46 katılımcıdan "uykudan önce kelimeleri ve nesnelerin arasındaki ilişkileri öğrenmelerini" istedi. Daha sonra, katılımcılardan bazıları 90 dakikalık bir uykuya daldı, diğerleri ise uyanık kaldı. Katılımcılar iyi bir uykudan uyandıklarında, onlara kelimeleri tekrar sordular ve nesne ve sahne resimlerini hatırlamalarını istediler.

Uykuda sunulan kelimelerle bağlantılı resimler için hafızalarının, olmayan kelimelere kıyasla daha iyi olduğu görüldü.

Hangi uyku aşamasında daha rahat öğreniriz?

Sıfırdan bir şeyler öğrenmenin gerçeğe dönüşmesi baya zaman alsada, beynimizin biz uyurken öğrenmeye devam ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu durumda en önemli şey doğru uyku anını yakalamaktır. Sıfırdan öğrenmektense öğrenilen bilgiler pekiştirilmektedir.

Bir araştırmada, bir dil kursuna katılan bireylerin hızlı göz hareketi uykusunda veya REM uykusunda bir artış olduğu gözlemlendi. Bu, rüya görmenin en sık meydana geldiği uyku aşamasıdır. Bilim adamları, REM uykusunun öğrenilen materyallerin edinilmesinde önemli bir rol oynadığını varsaydılar. Derin, onarıcı uyku olan yavaş dalga uykusunun (SWS), yeni edinilen bilgileri işleyerek ve birleştirerek bildirimsel bellekte de önemli bir rol oynadığını varsayıyorlar.

Birçok araştırmacının görüşüne göre, farklı türdeki anıların pekiştirilmesinde çeşitli uyku aşamalarının yer aldığını ve uykusuz kalmanın kişinin öğrenme yeteneğini azalttığını gösteriyor.