Stresimi Nasıl Yönetebilirim?

Hepimizin stres yaşadığı dönemler oldu ve olmaya da devam ediyor. Stres yaşamımızın bir parçası gibidir. Gerektiği kadarı bizi motive ederken fazlası bizi ele geçirir. Bunu engellemek için neler yapabiliriz, nasıl stresimizi yönetebiliriz? Tüm soruların cevaplarına gelin beraber bakalım!

Yaşamımız boyunca hep bir şeyleri stres ederiz. Sınav dönemleri, aile içi sorunlar, ilişki problemleri gibi durumlar bizde stres hissi yaratır. Herkesin yaşadığı bir durum olduğu için önemli olan bunu nasıl kontrol edebileceğimizi öğrenmektir. Stres, pozitif ve negatif stres olarak ikiye ayrılır. Pozitif dediğimiz stresi aslında bizi harekete geçiren bir uyarıcı olarak düşünebiliriz. Örneğin, vizeye hazırlanırken sınava hazırlanma sebebimizin temelinde stres yatar ama eğer çok streslenirsek bu pozitif stres dediğimiz bizi ders çalışmaya motive eden durum aksine bizi geriye çeker. Negatif stres ile vücudumuz kaygı (anksiyete), mide bulantısı, zihin bulanması gibi fiziksel ve psikolojik tepkiler göstermemize neden olur. Sınava hazırlandığınız dersten kalmak sizin için çok anlam içeriyorsa çok stresli bir dönem geçirebilirsiniz. O dersi eğer umursamasaydınız bu tip kaygılar yaşamazdınız. Beyninizde bir düğme hayal edin ve buna durmadan basılı tuttuğunuzu düşünün. İşte o düğmenin adı "stres". Siz ne kadar o düğmeye basılı tutarsanız negatif stres de o kadar sizi ele geçirir. Peki bu tür durumlara hazır olmak için ne yapmalıyız? Soru şu evdeki su ısıtıcınız çalışmıyorsa ne yaparsınız? Tabii ki de "neden" çalışmadığını öğrenmeye çalışırsınız. Biz de stresimizi yönetmek için önce birkaç sorunun yanıtını bilmeliyiz. Yazının en başında "Yaşamımız boyunca hep bir şeyleri stres ederiz." demiştim. Yaşamımız boyunca hep bir şeyleri aslında kendimiz stres ederiz. Mesela İngilizce konuşmaya çoğunluk çekiniyor çünkü acaba karşımdaki kişi benim konuşmam hakkında ne düşünür, benimle alay mı eder endişesi üzerimizde stres etkisi yaratır. Demek istediğim kendimizi veya karşımızdakini yargıladığımız için, olayların içinden kendimize bir yorum çıkardığımız için stresin zihnimizi de bedenimizi de ele geçirmesine izin vermiş oluruz.

Öncelikle ilk yapmamız gereken şey, elimize bir kağıt ve kalem alıp şu soruları yazmak olacaktır.

1. Stresimi neler tetikliyor? Ne olduğunda kaygı seviyem yükseliyor ve kendimi kötü hissediyorum?

2. Stres olduğumda davranışlarıma nasıl yansıyor? Bedenen, duygusal olarak ya da davranış olarak nasıl tepki veriyorum? Çok mu konuşuyorum yoksa içime kapanıp sessizleşiyor muyum?

3. Stres anında baş etmek için neler yapıyorum? İşe yarayanlar neler? İşe yaramayanlar neler?

Stres olduğumuz durumları tespit ettiğimizde, ne gibi tepkiler verdiğimizi görüp bunu ortadan kaldırmaya yönelik yollar bulduğumuzda stresimizi kontrol altına almış olacağız. Stres anında hissettiğimiz kötü duygular ve düşüncelerin sadece o duruma bağlı olduğunu bizi yansıtmadığını ve geçici olduğunu anlamalıyız. Zihnimiz bazen bir çark gibi dönüp duruyor ve o günümüzü yaşamayıp düşünceler bulutunda yaşıyoruz. Bir işi yaparken o iş daha bitmeden bittiğinde ne yapacağınızı düşünüyorsanız o anda değilsinizdir. Zihninizi otomatik pilota almış ve yediğiniz yemeğin bile tadını fark etmiyorsunuzdur. Farkındalık için gün içerisinde küçük küçük egzersizler yapmak stres anlarında onu kontrol altına almamıza çok büyük yardımcı olur. Yanlışa düştüğümüz bir durum var ki yoğun stres altında olduğumuz bir durumda "Ben bunu yapabilirim, başarabilirim!" gibi cümlelerin bir anda işe yaramasını bekliyoruz. Ancak uzun zamandır kaygılandığımız ve kendimize stres ettiğimiz şeyleri 3-5 kez ben yapabilirim diyerek yapmayı beklememeliyiz. Zihnimizin durulması için bir araca ihtiyacı vardır. Her durumda ulaşabileceğimiz en iyi aracı bedenimiz ve beş duyu organımızdır. Nefes egzersizleri, beceri eğitimleri, gevşeme egzersizleri yaparak zamanla stresinizi yönetebilmeyi öğrenebilirsiniz ancak bunları yalnızca stres olduğumuz anlarda yapmamız bir anlam ifade etmeyecektir. Bunları hayatımıza entegre ederek en azından bir 10 dakikamızı ayırıp birer alışkanlık haline getirirsek stres esnasında da vücut gevşemeye ve rahatlamaya eğilimli olacaktır. Hiç vaktiniz yoksa örneğin bir sınav öncesi bekleyişteyseniz ve sakinleşmeye ihtiyacınız varsa fark etmeden kastığınız kaslarınızı rahat bırakıp minimum 10 kez nefesinizi doğal akışında alıp verebilirsiniz. İnsan zihni medcezir gibidir, gelgit yaşar ve sürekli dikkatimiz dağılır; bu gayet normaldir. Bu duruma bende bir problem mi var diye bakmamalıyız. Bu tip durumlarda önemli olan zihnimizi nasıl geri getirebiliriz, asıl olay işte bunu bulmaktır.