Sosyal Psikolojik Analiz: Instagram

Sosyal medyanın ve özellikle Instagram'ın birey ve toplum üzerindeki etkileri yok sayılmaz derecede fazla. Peki en fazla kullanılan sosyal medya uygulaması olan Instagram, bizleri nasıl etkiliyor?

Teknolojinin cağımızda bu denli yüksek yere sahip olması ile beraber insanların ilgisi, odağı sosyal medya olmaya başlamıştır. Zamanının çoğunluğunu sosyal medyada, internette geçirmeye başlamıştır insanlar. Özellikle bu durum büyük küçük demeden toplumun her yaş grubunda görülmektedir. Teknolojiyi kullanmayı bildiğimizde bize çok faydası olacağı gibi, bilmediğimizde olumsuz birçok geri dönüşü olacaktır. Bu sosyal medyanın bir parçası da genellikle genç kesimin kullandığı uygulama instagramdır.

      Kendini sunma, insanın kendisini başkalarına en iyi şekilde göstermesidir. Burada da bu duruma sıkça rastlarız. Paylaşılan resimlerde insanlar en güzel, en bakımlı hallerini paylaşırlar. Ev hallerini paylaşmazlar ya da evde bir fotoğraf dahi olsa düzgün bir profil oluşturup o şekilde paylaşırlar. Kendini sunma eylemini bu şekilde gerçekleştirirler. 
     Yanlış uyarılmışlık yüklemesi, insanların neden belirli şekilde hissettikleri konusunda yanlış çıkarımda bulunma sürecidir. Instagramda da buna örnek olarak mesela aşk acısı içerikli birçok yazı, söz,  fotoğraf, paylaşılır. Ve bunlar bizim bir kişiye saplantılı olarak aşık olmamızı, acı çekerek kendimize eziyet etmemizi normalleştirmektedir. Aşk acısı çeken biri böyle hissetmeliyim, kendimi iyi hissetmemeliyim diyerek yanlış uyarılmışlık yüklemesi içerisinde bulunur. 
     Sahne ışıkları etkisi, dışarıdan insanların olduğundan daha fazla bize dikkat ettiğine inanmamızdır. Bu durum sosyal medya üzerinde çok sık rastladığımız bir durumdur. En basitinden hesabında hikaye paylaşan bir insan herkesin o paylaştığı durumla ilgili olumlu, olumsuz birçok yorum yapacağını düşünür. Bu yüzden paylaşım yapmadan önce çok titiz davranır, özen gösterir, en güzelini seçmeye çalışır fakat belki de bazı insanlar paylaştığını göremeden, okumadan, incelemeden geçecek ve sandığı gibi dikkat etmeyecektir. 
     Yaygınlık yanılgısı, bir konuda aynı fikirde olduğumuz kişilerin oranını abartma eğilimidir. Instagram platformunda kendi hayatını paylaşan, insanlara her konuda öneri sunan, takipçi sayısı normalden fazla olan kişiler vardır.  Bunu iş olarak da yapanlar olmaktadır. Onlar da örneğin bir kıyafeti önermeden önce kıyafet hakkında gelen bütün güzel, olumlu yorumları ekran görüntüsü alarak takipçileri ile paylaşır. Bunun yanında daha birçok mesaj geldi, hepsini paylaşmıyorum ama görüyorsunuz herkes benim gibi düşünüyor diyerek yaygınlık yanılgısı yapar ve takipçilerine o ürününü pazarlayarak işini yapmış olur. 
     Örtük tutumlar, sistem dışı kontrol edilemeyen, kimi zaman bilinçdışı olan tutumlarımızdır. Instagramda kendi hayatımızdan farklı, daha lüks yaşayan insanları gördüğümüzde şükürsüz olmaya başlarız. Aslında biliriz kendi imkanlarımızın da birçok insanın hayal ettiği hayat olduğunu fakat yine de istemsiz olarak farklı tutumlar sergilememize neden olabilir. Aynı zamanda paylaşılan mizah adı altında birçok düzene karşı çıkan, her durumu olumsuz eleştiren gönderi bulunmaktadır. Bunlar da bilinçaltımıza işleyerek örtük tutumlar sergilememize neden olabilmektedir.
     Iknaya yönelik iletişim, bir konuda belirli bir görüşü savunan iletişimdir. Örneğin biz de ünlü bir kişinin hesabına bir marka tanıtımı, kullanımı gördüğümüzde o marka hakkında olumsuz düşüncelerimiz varsa olumluya döner, herhangi bir düşüncemiz yoksa da en başta olumlu olarak şekillenmiş olur. Ya da mesela moda olan bir eşyayı beğenmediğimiz, kendimize yakıştırmadığımız halde, tarzımız olmadığı halde paylaşılan güzel ve ilgi çekici fotoğrafları gördükçe cazibesi artar ve düşüncemiz değişmeye başlar. Veya çok sevdiğimiz, kendimize yakıştırdığımız bir kıyafeti sevmediğimiz bir kişinin üstünde gördüğümüzde ya da kötü açıdan fotoğraflanmış bir şekilde gördüğümüzde artık beğenmemeye başlarız. 

      Sezgisel-Sistematik ikna modeli mesajların üstün yanlarını sistematik olarak incelemek, zihinsel kısa yollar kullanmaktır. Instagram'da birçok sağlıkla ilgili sayfalar vardır. Elinde diploması olan her doktor böyle bir sayfa açıp, bilgi paylaşımında özgürdür. Bizler de bu karşılaştığımız bilgileri hiç sorgulamadan, araştırmadan doğru kabul ederiz. Sonuçta sayfayı bir uzman yönetiyor diyerek, kendi görüşlerimizi, hissettiklerimizi geri plana atarak körü körüne inanma eğilimi gösteririz.
     Bulaşma, duygu ve davranışların kalabalık içinde hızla yayılmasıdır. Sosyal medyada da örneğin virüs nedeni ile okulların kapanması ile ilgili birçok öğrenci duygularının yer aldığı komik, mizahi paylaşımlar yapılmaktadır. Aynı zamanda gündem olan neredeyse her konu ile ilgili birçok olumlu, olumsuz paylaşım yapılmaktadır. Bir başka örnek de takipçi sayısı fazla olan bir kişinin bugün hava kapalı olduğu için kendimi kötü hissediyorum, hiçbir şey yapmak içimden gelmiyor, sürekli uyumak istiyorum gibi sözler demesi ile onu izleyen birçok kişinin de öyle düşünmesine sebep olması bulaşma davranışına örnek olarak verilebilir.
     Normatif sosyal etki, başkalarının hoşuna gitmek ve kabul edilmek için uymacı davranışlar sergilememize yol açan etkilerdir. Özel kabul reddedilebilmektedir. Instagramda da insanların oluşturduğu bir güzellik algısı vardır. Herkes zayıf, uzun, düzgün burunlu olmalı gibi bir anlayış yansıtılmıştır. Normalde o kadar zayıf olmayan biri bile uygulamalar ile kendini çok daha zayıf ve olduğundan güzel gösterebilmektedir. Telefon başındaki kişi de ben neden böyleyim diyerek depresyona girebilmektedir. Normatif sosyal etki ile birlikte paylaşım yapan çoğu insanın amacı başkalarının hoşuna gitmek, gözüne hitap etmektir. Aynı şekilde bu durum bir özdeşleşme örneği de olabilmektedir. 
     Benimseme, gerçekten doğru olduğuna inandığı için uyma-doğruyu anlama ve uygulamadır. Takip ettiğimiz kişilerin önerileri bazen bizim hayata bakış açımızla, imkanlarımızla, düşüncelerimizle uyuşmaktadır. Bu durumda o öneriyi kolayca doğruluk analizinden geçirerek benimseyebilmekteyiz. 
      Sosyal medya hayatımıza bu denli dahil olmuşken onun getirdiği olumlu, olumsuz sosyal etkiler kaçınılmaz bir şekilde davranışlarımızı, tutumlarımızı etkiler hale gelmiştir. Instagram da bu duruma dahil olan önemli uygulamalardan biridir.