Kraliyetten Halka: Mor

Mor, üretimindeki zorluk nedeniyle geçmişte diğer birçok renge göre daha az tercih edilir olmuş, bir süre sonra ise adeta bir statü sembolüne dönüşmüştür. Bugün de bizler, morun üretimindeki zorlukları, soylular tarafından kullanılır hale gelişinin nedenlerini ve günümüz bakış açısıyla sürecin işleyişini ele aldık…

Mor, herkes tarafından bilinen ara bir renktir. Günümüzde mor renge ulaşmak kolaydır ayrıca maliyeti de düşüktür. Geçmişi incelediğimizde ise bu ara renge ulaşmanın o kadar da kolay olmadığını görmekteyiz. Mor, zor üretiliyor oluşu ve pigmentleri nedeniyle 18. yy’ a kadar kullanılamıyordu. İlk olarak Fenikeliler tarafından kullanıldığı düşünülen mor, salyangozdan elde ediliyordu. Bu günlerde Lübnan’ın Akdeniz Kıyı Şeridi’ne denk gelen bu bölgeye özgü, bir deniz salyangozu türü olan Murex salyangozu mora ulaşmanın tek yoluydu. Bir gram mor boya üretmek için Lübnan sınırları içerisinde bulunan Sur bölgesine ait on binlerce salyangoz kullanılıyordu.

Morun ağırlığından daha fazla altına mal olması, dayanıklılığı, kumaştan kolay çıkmıyor oluşu, parlaklığının güneşin etkisiyle artışı kraliyet mensuplarının ilgisini çekmeye başladı. Bir süre sonra ise Mısır, Pers ve Roma krallıklarıyla, soylu kesimle anılır oldu. Pahalılığı nedeniyle ise diğer krallıklar tarafından kullanılamıyordu. 1553- 1603 yılları arasında Kraliçe 1. Elizabeth’in kraliyet ailesi dışında kalan tüm bireylere mor renk giyilmesini yasakladığı da bilinmektedir. Bu dönemde ülkeler bayraklarında mor renk kullanmayı karşılayamıyorlar, yarım kilo mor boyanın 1.5 kg altına denk gelişi nedeniyle (günümüzde yaklaşık olarak 56.000 dolara tekabül etmektedir) tercih etmiyorlardı.

19.yy da İngiliz Kimyager William Henry Perkin’in şans eseri sentetik mor elde etmesiyle yeni bir dönem başladı. William Henry Perkin Londra’da sıtma ilacı yapmak üzere çalışmalarını sürdürürken, sentetik mora ulaşmış ardından geliştirdiği yöntem üzerinde çalışarak ürünün patentine sahip olmuş sonrasında ise seri üretime geçmiştir. Bu buluşla birlikte mor rengi yavaş yavaş statü sembolü olmaktan çıkmıştır. Bütün bu gelişmelere rağmen milli bayraklarda renk değişikliğine gidilmemiştir ve mor renk kullanılmamıştır.
Koca bir yüzyılı kraliyet ailesi ve soylularla geçiren mor, yeni buluşlarla, dünyanın her an değişime ve gelişime uğruyor oluşuyla birlikte bir süre sonra diğer renklerle aynı safta yer almaya başladı. Perkin’in beklenmedik şekilde ulaştığı sonuç ise bugün mor severler için kurtarıcı niteliğindedir.
Teşekkür ederiz William Henry Perkin! Sayende dünya üzerinde çokça sevilen bu renge rahatlıkla ulaşabiliyoruz. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere!