Görkemli Bir Tarihi Yapı: Yerebatan Sarnıcı

İstanbul'un kültürel hazinesinin görkemli bir parçası olan Yerebatan Sarnıcı, son olarak geçirdiği restorasyon ile birlikte sanatın ve tarihin ortak perspektifini ziyaretçilerine yansıtıyor. Gelin hep birlikte Yerebatan Sarnıcı'nın geçmişten bu yana olan yolculuğuna birlikte tanık olalım!

Yerebatan Sarnıcı, İstanbul’un ihtişamlı tarihi yapılarından biri olup günümüze kadar ulaşmış ve görkeminden hiçbir şey kaybetmemiştir. Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından yaptırılan sarnıç, o dönemde şehrin su ihtiyacını karşılama amacına hizmet etmiştir. Daha önce Yerebatan Sarnıcı’nın bulunduğu yerde I. Constantinos tarafından yaptırılan bir sarnıç bulunmuş olsa da bu sarnıç bir yangın sonrası büyük hasarlar almıştır. I. Justinianus, yangın sonrası hasarlı olan sarnıcı onararak büyütmüş ve bugünkü Yerebatan Sarnıcı’nı inşa etmiştir.

İstanbul’un fethinden sonra Osmanlılar; İslami kaideler gereği akan durumdaki suyu tercih ettiği için sarnıç, yalnızca Topkapı Sarayı’nın bahçesini sulamak amacıyla hizmet etmeye devam etmiştir. Osmanlıların kendi su tesislerini kurmalarından sonra ise Yerebatan Sarnıcı kullanım dışı kalmıştır.

16. Yüzyıla kadar geçen süre zarfında Batılılar tarafından fark edilmeyen sarnıç, Bizans kalıntılarını araştırmak amacı ile 1544-1550 yıllarında İstanbul’a gelen P. Gyllius adındaki Hollandalı bir gezgin tarafından yeniden keşfedilmiştir. P. Gyllius, bu keşif sonrası Yerebatan Sarnıcı’nı Batı alemine tanıtma fırsatını yakalamıştır. P. Gyllius keşfi şu şekilde gerçekleştirmiştir; Ayasofya civarında dolaşan Gyllius, orada bulunan halkın, evlerin zemin katlarında yer alan yuvarlak ve büyük çaplı deliklerden kova sarkıtarak su çektiklerini ve hatta balık tuttukları bilgisine ulaşmıştır. Büyük bir sarnıcın üzerinde konumlanan ahşap binanın avlusundan aşağı inen taş basamakları takip eden Gyllius, bir meşale ile sarnıcın içine girmiş ve incelemeler yapmıştır. Sarnıç içerisinde sandal yardımıyla dolaşan ve gördüklerini seyahatnamesine not eden Gyllius, bu keşiften edindiği bilgiler ile birçok seyyahı etkilemiştir.

Yerebatan Sarnıcı’nın Mimari Detayları

Yerebatan Sarnıcı, 140 metre uzunluğunda ve 70 metre genişliğinde dikdörtgen plana sahip bir yapıdır. Yüksekliği ise 9 metredir. Sarnıç içerisindeki sütunlar her sırada 28 tane olmak üzere 12 sıradan ve toplam 336 sütundan oluşmaktadır. Yerebatan sarnıcı 9.800 m² alanda varlığını sürdürüyor. Su deposu olarak inşa edilen sarnıç, 100.000 ton kapasiteye sahiptir. Sarnıcın kuzeybatısında bulunan iki sütunun altında Medusa başı bulunuyor. Sarnıcı ziyaret edenlerin ilgisini çeken Medusa başlarının hangi yapılardan alınıp burada konumlandığına dair bir bilgi bulunmuyor.

Yerebatan Sarnıcı geçmişten bu yana birçok kez restore edilmiş bir tarihi yapıdır. Son olarak 2017 yılında restorasyon sürecine giren Yerebatan Sarnıcı Müzesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Miras Ekipleri tarafından restorasyon tarihinin en kapsamlı restorasyonlarından birini tamamlayarak 22 Temmuz 2022 tarihinde ziyaretçiler için tekrar açılmıştır. İstanbul’a ve Tarihi Yarımada’ya yolunuz düşerse, gezi rotalarınıza bu görkemli yapıyı eklemeyi unutmayın.