Fransa’dan Yayılan Mimari Stil: Gotik Mimari

Fransa'da doğup yayılan ve sonsuzluğun işlendiği ihtişamlı mimari stil! Bu içerikte her akımının bir önceki akımdan izler taşıdığı ve zenginleşerek ilerlediği sanatsal akımlardan Gotik mimariye tüm detaylarıyla yer verdim. Gelin birlikte bakalım.

12. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkan Gotik mimari stili, kısa süre içerisinde Avrupa’ya yayılmış bir sanatsal akımdır. En parlak dönemi 15. yüzyıl olan Gotik akımının diğer sanat dallarındaki etkileri söz konusu olmakla birlikte en çok karşılık bulduğu alan mimarlıktır. Gotik mimarinin ortaya çıkma sebepleri arasında Haçlı seferlerinin başarısızlıkla sonuçlanması ve başka nedenler ile inancı zayıflayan halkın üzerinde tekrardan otorite kurmak isteyen din adamları gösterilir. Gotik mimari stili çoğunlukla katedral ve kiliselerde kendini göstermektedir. Katedral ve kiliselerin yapılma amacı Tanrı’nın büyüklüğünü ve sonsuzluğunu simgeleyerek Hristanlığı yaymaktır. Bu felsefe ile inşa edilen katedrallerin Gotik mimari etkisindeki ortak özellikleri, yüksek ve yapıldığı yerdeki konumu itibariyle çok uzak konumlardan dahi görülebilen büyüklükte olmalarıdır. Katedrallerin bu derece büyük ve görkemli şekilde yapılmasındaki amaç, kralların ve Hristiyanlığın insanlar üzerindeki gücünün bir karşılığı olmasıdır. Her sanat akımı bir önceki akımın bir eleştirisi olarak değerlendirildiğinde, Gotik mimari stili de Romanesk mimari stilinin gelişmesi sonucu ortaya çıkarak zaman içerisinde yerini Rönesans mimarisine bırakmıştır.

Gotik Mimarinin Özellikleri Nelerdir?

Gotik mimari, Orta Çağ döneminde karşılaşılan sorunlara çözüm getirmiş bir mimari stil olarak değerlendirilir. 12. ve 13. yüzyıllarda mimari yapılar karanlık, ilkel ve soğuktur. Gotik mimari stil ile inşa edilen yapılar ise son derece ferah, hoş ve aydınlık özelliklere sahip olmasıyla bu tür sorunlara birer çözüm niteliğindedirler. Gotik mimarinin temel özelliklerine bakılacak olursa: Kaburgalı tonozlar, uçan payandalar ve sivri kemerler gotik mimarinin üç temel özelliği olarak sıralanır.

Gotik mimari öncesi tasarlanan mimari yapılarda ağır taş duvarların yüklerini yaymak için çözümler kısıtlıydı. Erken Orta Çağ mimarları bu konuda yeterli çözümü sağlayamadığı için o dönemin mimari eserleri kısa ve ince şekilde tasarlanıyorlardı. Gotik mimari stilde ise yapılar oldukça uzun ve görkemli büyüklüklere sahiplerdi. Yeni inşaat tekniklerinin uygulanması ile birlikte Gotik mimarinin karakteristik bir özelliği olan dayanma kemerleri sıklıkla kullanılmaya başlandı. Gotik stilin mimarları, dayanma kemerlerinin ağırlığı yayabilme özelliğinden yararlanarak duvar yükünü direkt olarak zemine aktarabilmeyi başardılar. Ağırlığın itme kuvvetini ve yönünü tespit ederek yapının tamamı denge sağlayan elemanlar ile stabil bir durum kazandı. Dayanma kemerleri yapıya mukavemet sağlamanın yanı sıra pratik ve dekoratif özelliklere de sahipti.

Gotik mimarinin karakteristik özelliklerinden biri ise sivri elemanlardır. Sivriliğin ve uzayan yapı parçalarının sıklıkla kullanılması göze çarpar. Gotik mimari eserlerde, kullanılan sivri uçlu kemerler aracılığı ile kubbeli tavanlar inşa edilmiştir. Sivri uçlu kemerlerin kullanım amacı ağır tavanların ve hacimli tasarımların gücünü dengeli bir şekilde yaymaktır. Gotik mimari öncesi yapılarda, ağırlığı dengeli bir şekilde yayma görevi sütunlar ile sağlanmaya çalışılıyordu. Kemerler ise daha fazla ağırlığı karşılayabildikleri için Gotik stilde inşa edilen yapıların daha yüksek inşa edilebilmesine destek olarak yapıların göğe uzanan bir forma sahip olmasını sağlıyorlardı. Kemerlerin bu şekilde kullanılarak tasarlanması ile Roma mimarisindeki yaygın kubbeler yerini dilimli kubbelere, yuvarlak kemerler de yerini sivri ve birbirini kesen formdaki kemerlere bıraktı.

Yapılarda uzun ve görkemli bir izlenim oluşturan kemerler, kubbeli tavanları estetik ve zarif bir görünüme kavuşturuyordu. Dini yapılarda aranan yücelik hissi Gotik mimari ile yansıtılabiliyordu. Yüksek bir şekilde inşa edilen bu tür yapıların geniş ve yüksek pencerelere sahip olması ve ağırlığı dengeli bir şekilde karşılayan yapı elemanlarının ağırlığı duvarlardan alması ile duvarlara ve pencerelere vitray süslemeler yapıldı.