Farklı Bir Deneyim: İBB Miras ile Restorasyon Gezisi

Galata’ya doğru çıkarken şehrin kalabalığına rağmen terk edilmiş ve keşfedilmeyi bekleyen tarihi binaların geçmişini merak ediyorsanız, İBB Miras sizi tarihi bir hanın dönüşüm sürecine ortak olmak için geziye çağırıyor. St. Pierre Han restorasyon aşamasındayken konuklarını ağırlıyor.

Galata’nın kimi sokakları dar, kimisi terk edilmiş. Turistler, Karaköy Beyoğlu arasında ana yokuşta bir yukarı bir aşağı akarken; ara sokaklara sadece gerçek İstanbul severler sapıyor. Alışılagelmiş bir rotadan çıktığınızda ise sizi nispeten daha sakin bir sokakta sağlı sollu inci gibi dizilmiş, mimari açıdan sizi kendine hayran bıraktıran binalar karşılıyor. Birçoğunun kapısı kapalı kendi haline terkedilmiş. Lakin bir tanesinin önündeki sarı formalı başı baretli kalabalık, St. Pierre Han’ın içerisine girmek için heyecanla bekliyor.

St. Pierre Han, İstanbul’un en eski sokaklarından birinde, yanlış kentleşen İstanbul’a ve kendini terk edenlere inat ayakta duruyor. Roma’dan, İtalyanlara, Fransızlara kadar birçok farklı kültüre ev sahipliği yapmış Galata bölgesinde St. Pierre Han, Cenevizliler’den kalma bir sürü yapıyla sırt sırta vermiş. Artık hanın içi boş değil, içerde hanı eski günlerdeki ihtişamına kavuşturacak restorasyon ekibi ve meraklı gözlerle bu çalışmalara tanık olan gruplar var. Siz de bu ekibe katılın ve İstanbul’un geçmişine bir de bu handan bakın.

St. Pierre Han tarihi İtalyan mimar Gaspare Trajano Fossati’nin imzasını taşıyan St. Pierre Kilisesi’ne uzanıyor. Bu nedenle de hanın mülkiyeti aslen İtalyan Dominiken Rahipleri’ne ait. Eski dönemlerde bir gecede neredeyse bir mahalleyi yerle bir eden meşhur İstanbul yangınlardan birinde ahşap kilise yanmış. 1775 yılında ise Saint Pierre Han İtalyan tüccarları ağırlamak üzere inşa edilmiş. Binada Ceneviz armaları bugün hala duruyor. Özellikle St. Priest ailesinin Fluur-de-lys arması oldukça ilgi çekici. Şu anki binanın ne kadarının orijinal plana ait olduğu ise kesin olarak bilinmiyor. İlk başta 2 katlı olarak yapılan binaya zamanla ara katlar eklenmiş ve yer ihtiyacına göre ekler yapılarak büyütülmüş. Bu değişikliklerin kayıt edilmemesinden mütevellit şu an restorasyonda ilerlendikçe han hakkında yeni bilgilere de ulaşılıyor.

1863 yılında ise Bank-ı Osmani-i Şahane’ye yani Osmanlı Bankası’na ev sahipliği yapmış. Restorasyon gezisinde Osmanlı Bankası'nın girişini ve banka gişelerini görmek mümkün. Bugün terk edilmiş bu handa bir zamanlar banka koşuşturmacasının yaşandığını hayal edince insan şaşırmadan edemiyor ama asıl şaşkınlığı başka bir katta A.N. Perpignani ve Marco G. Langas gibi isimleri olduğu duvarı görünce yaşıyorsunuz. Bugün, İstanbul’da simge yapıları haline gelmiş birçok yapının ünlü mimarları bir zamanlar bu hanı mimarlık bürosu olarak kullanmışlar. İstanbul’a birbirinden değerli birçok yapıyı kazandıran bu ünlü mimarlar nereleri tasarlamışlar bir bakalım.

1895 yılında Hovsep Aznavur bu handa ofis açıyor. Mimarın ismi kimilerinize yabancı gelse bile İstanbul’da yaptığı özellikle de bir eseri tanımamak mümkün değil. Zira mimari özelliği ile dünyada tek olan Demir Kilisesi'nin projesi Hovsep Aznavur’a ait. Mısır Apartmanı ve Cibali Tütün Fabrikası mimarın diğer eserleri arasında. 1905 yılında ise Marco G. Langas burada bir ofis açıyor. Sütlüce eski mezbahayı yani günümüzdeki Haliç Kongre Merkezi'ni tasarlayan mimar kendisi. Mimarlık tarihçisi, Zafer Akay Saint Pierre’in mimar ev sahipleri hakkında “İstanbul'da "mimarlık bürosu" kavramının bu caddenin kalbinde yer alan Saint Pierre Han'ında doğduğunu ve kente bu noktadan yayıldığını” belirtiyor.

St. Pierre Han’da yaşanan ilkler mimarlık alanı ile bitmiyor. Üst katta İstanbul’da kot üretimini yapan ilk atölyede buradaymış. “Muhteşem Kot” atölyesinden kalma kimyasal kokusu binanın duvarlarına sinmiş gibi, hala kendini hissettiriyor.

Şu anda St. Pierre Han aşırı yenilikçi bir restorasyon amacı güdülmeden İBB Miras’ın özenli dokunuşlarıyla geleceğin “kültür sanat ve yaşam durağı” olmak için kapılarını açmaya hazırlanıyor. İBB Miras’ın düzenlediği restorasyon gezileri ile bir ilki yaşayın ve restorasyon aşamasında katman katman gün yüzüne çıkartılan tarihe rehberler eşliğinde önceden tanıklık edin. Siz de bu eşsiz deneyime İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı’nın Twitter hesabındaki St. Pierre Han gezi başvuru formunu doldurarak katılabilirsiniz.