Bir Yönetmenden Daha Fazlası: Hayao Miyazaki

Usta yönetmen Miyazaki yıllardır kurucusu da olduğu Studio Ghibli ile anime üretiyor. Her yaptığı film sadece Japonya’da değil tüm dünya üzerinde insanları ekrana kilitliyor. Birçok insana da ilham olmakla beraber izleyen her yaştan insanın yüzünü gülümsetiyor.

Haziran 1985'te Hayao Miyazaki, Isao Takahata ve Toshio Suzuki tarafından kurulan Studio Ghibli’nin birbirinden başarılı birçok filmi bulunmakta. Aktif bir şekilde film üretimine devam eden stüdyo, gelecek filmleri için de bizi meraklandırıyor. Emekli olacağını dile getirip vazgeçen Miyazaki’nin şu an yapım aşamasında olan “How Do You Live?” filmi özellikle en merakla beklenen yapım. Stüdyonun kurucu ortaklarından Suzuki’nin açıklamalarına göre filmin bitmesine en az üç yıl var. Bunun nedeni ise tüm çizimleri hâlâ el ile çizmeleri ve eskisine göre bir film için daha fazla kare kullanmaları. Bir ayda sadece bir dakikalık animasyon üretebildiklerini söylüyor. Bu yüzden yeni Miyazaki filminin gelmesi uzun sürecek. Hiç Miyazaki izlemeyenler ve tekrardan hatırlamak isteyenler için yönetmenimizin bazı filmlerinden bahsedicem. 

Komşum Totoro (Tonari no Totoro)

Şüphesiz Miyazaki denilince aklımıza gelen ilk filmlerden biri Komşum Totoro. Filmin kahramanlarından olan Totoro çok sevildiği için daha sonra stüdyonun maskotu da olarak Studio Ghibli’nin logosunda yer alıyor. Film hastanede yatan annelerine yakın olabilmek için babalarıyla birlikte köye taşınan iki kardeşin hikayesiyle başlıyor. Yeni evlerine taşındıktan sonra kardeşler orman ruhlarıyla karşılaşıyorlar. Totoro ile tanışan kardeşler başta annelerinin hastalığı olmak üzere çeşitli günlük olaylar etrafında hayatlarını sürüyor.

Miyazaki’nin annesi hasta olduğundan hep yatakta yatıyormuş. Bu yüzden filmdeki anne karakteriyle yönetmenimizin annesini bağdaştırabiliriz. Hatta birçok filminde güçlü kadın karakterler yaratması annesinin güçlü kişiliğinden dolayı olduğu söyleniyor.

 

 

Ruhların Kaçışı (Sen to Chihiro no Kamikakushi)

2003 yılında 'Uzun Metrajlı En İyi Animasyon Filmi' Oscar'ını kazanan filmimiz aynı zamanda Oscar kazanan ilk anime olma özelliğini taşıyor. Film Totoro’da olduğu gibi bir yolculuk ile başlamakta. Karakterimiz Chihiro ve ailesinin yeni bir kasabaya taşınmak için çıktıkları yolda tünele benzer ilginç bir yapıyla karşılaşırlar. Bu yapı fantastik bir dünyaya açılır. Karakterimizin anne ve babası burada yememeleri gereken yiyecekleri yediklerinden dolayı dönüşüm geçirirler. Chihiro ise ailesini kurtarmak için elinden geleni yapmaya hazırdır.

Chihiro, Haku, No-Face, Yubaba, Zeniba ve birçok karaktere sahip olan Ruhların Kaçışı, Japonların dini inancı Shinto’dan esinlenilmiş. 

 

 

Rüzgar Yükseliyor (Kaze tachinu)

Hayao Miyazaki'nin yazıp yönettiği 2013 yapımı film, Jiro Horikoshi'nin kurgusal biyografisi niteliğinde. Jiro Horikoshi, II. Dünya Savaşı sırasında Mitsubishi Zero dahil olmak üzere birçok uçak tasarımına imza atmış bir mühendistir. Filmde de onun gerçek hayatından ziyade kurgusal bir hayatını izliyoruz. Miyazaki'nin babasının da bir uçak şirketinde yöneticilik yaptığını hatırlatmakta fayda var. Film adını da Paul Valery’e ait “Rüzgar yükseliyor, yaşamaya çabalamalı.” Dizelerinden alıyor. Filmde de bu dizeleri sıkça duyuyoruz.

Genç kahramanımız Jiro sıklıkla gördüğü rüyaların birinde İtalyan uçak tasarımcısı Caproni’yle karşılaşır ve ona miyop olduğundan dolayı uçak uçuramayacağını söyler. İtalyan tasarımcı kendisinin de uçak uçuramadığını söyleyerek ekler: “Uçak uçurmak isteyen bir sürü insan var zaten. Bense o uçakları yapan kişiyim. Uçaklar ne bir savaş aracı ne de bir tür ticaret eşyasıdır. Uçak yapımı harika bir hayaldir ve uçak mühendisleri bu hayali gerçek kılar.”

Daha önce bahsettiğim iki filme kıyasla Rüzgar Yükseliyor, fantastik yönüyle değil gerçek dünyayla ön planda. Fantastik karakterlerden ziyade gerçek insanlar var. Deprem var, hastalıklar var. Ve de en önemlisi rüyalar var. Rüyaların gerçeğe dönüşmesi…

 

 

Bonus

Miyazaki’nin ve stüdyosunun burada anlatamayacağım kadar çok izlemeniz gereken filmi var. Bu yüzden içerikte sadece üç filmine değinmek istedim. Fakat usta yönetmenin inanılmaz yapımlarını daha yakından incelemek isteyenler için iki adet belgeselim var. Bu belgesellerde filmlerin yapım aşamalarını zevkle izleyebilirsiniz.

Düşlerin ve Çılgınlığın Krallığı

Yönetmenliğini Mami Sunada’nın yaptığı Düşlerin ve Çılgınlığın belgeseli, Rüzgar Yükseliyor’un yapım aşamasını ve Miyazaki’nin çalışma prensipleri ile stüdyodaki diğer çalışanlarla olan ilişkilerini anlatıyor. Belgesel, Isao Takahata'nın Prenses Kaguya Masalı filminin hazırlık süreçlerine de değiniyor. Gündelik rutinleriyle stüdyo çalışanlarının hayatlarını izlemek isteyenler bu belgeseli mutlaka izlemeli.

Hayao Miyazaki ile 10 Yıl

Kaku Arakawa‘nın yönettiği belgesel dizisi dört bölümden oluşuyor.  Ponyo filminin yapım aşamasıyla başlayan belgesel Rüzgar Yükseliyor filminin yapım aşamasıyla bitiyor. Filmlerdeki her resmin bilgisayar yerine insan eliyle çizildiğini görüyoruz.  Bu süreçte başta oğlu Goro Miyazaki olmak üzere yönetmenimizin insanlarla olan ilişkilerini de izliyoruz.

Bu belgesel için küçükte bir not düşmek istiyorum. Belgeseli NHK WORLD-JAPAN sitesinden ücretsiz izleyebilirsiniz. Fakat sadece ilk iki bölümde Türkçe altyazı var. Diğer iki bölüm için maalesef bizim dilimizin altyazısı bulunmamakta.