Bir Anadolu Miti : Cemşab ve Şahmeran

Bu yazımda nesilden nesile aktarılan ve halk arasında gerçekliğine dair bir inanca sahip olunan Cemşab ve Şahmeran'ın hikayesini anlattım. Alt gövdesi yılan, üst gövdesi ise Maran denilen yılana benzer nitelikte yaratıklardan oluşan Şahmeran ve halktan biri olan Cemşab'ın hikayesini sizler için derledim. Edebiyatımıza dahi konu olmuş bu efsaneye gelin birlikte bakalım!

                                   

  Şahmeran ya da Şahmaran mitini her ne kadar Anadolu miti olarak bilsek de aslında bu mite Türk-İran-Irak mitlerinde rastlamamız oldukça yüksektir. Şahmeran miti değişiklik gösterse de ana tema aynıdır. Bugün Anadolu'da Mersin, Adana, Mardin başta olmak üzere birçok ilde ahşap levhalara yakma tekniğiyle, işlemeleriyle, konaklarda ve evlerde duvarları süslemesiyle Şahmeran miti varlığını devam ettirmektedir. 

Şahmeran: alt gövdesi yılan, üst gövdesi ise insan şeklinde ve Maran denilen yaratıkların başında bulunan doğaüstü varlıktır. Anadolu'da Şahmeran'ın yaşıyor olabileceği birçok yer gösterilmektedir. Bazı rivayetlere göre Şahmeran, Mersin'in Tarsus ilçesinde bazı rivayetlere göre ise Adana'daki Ceyhan ile Misis Nehri arasındaki Yılankale'de yaşamaktadır.

                                  

  Nesilden nesile aktarılan Şahmeran ve Cemşab mitine göre Tarsus'ta yaşayan Meran denilen yılanlar hakikatte şefkatli ve akıllıdır. Meran denilen bu yılanların kraliçesi ise Şahmeran'dır. Cemşab ise geçimini odun satarak sağlayan fakir bir delikanlıdır. Cemşab ve arkadaşları bir gün bal dolu bir mağara görür. Balı çıkarmak için Cemşab aşağıya iner ve Cemşab'ı arkadaşları orada terk eder. Arkadaşları tarafından mağarada terk edilen Cemşab, ışık sızan küçük bir delik görür. Cebinde bulunan bıçak ile bu deliği kazarak büyüten Cemşab, hayatında ilk defa gördüğü ve eşi benzeri olmayan bir bahçeye girer. Binlerce türden çiçek ve havuz görür. Havuzun etrafında onlarca yılan bulunur. Havuzun başındaki tahtta ise üst gövdesi insan alt gövdesi ise yılan olan yarı insan bir varlığı yani Şahmeran'ı görür. Cemşab, Şahmeran'ın güvenini kazanır ve bu huzur bulduğu yerde yaşamaya başlar. Fakat yıllar sonra Cemşab, Şahmeran'a ailesini çok özlediğini ve gitmek istediğini dile getirir. Şahmeran güç de olsa bunu kabul eder fakat yerini kimseye söylememesine dair Cemşab'ı uyarır. Cemşab bunun üzerine Şahmeran'a söz verir. Ailesine kavuşan Cemşab verdiği sözle birlikte yıllarca yaşar.

 

                            

  Fakat bir gün padişah hastalanır, vezir hastalığın çaresinin Şahmeran'ın etinde olduğunu haber salar. Vezire Şahmeran'ı gören birisinin olduğunu ve sırtında pullar olduğu söylenir. Bunun üzerine vezir, ülkedeki herkesi tek tek hamama sokar. Sıra Cemşab'a gelir. Vezir, Cemşab'ın vücudundaki pulları görür ve onu konuşturmayı başarır. Böylece Şahmeran'ın yerini öğrenen vezir, onu bulunduğu yerden çıkarır. Şahmeran ise Cemşab'a başını kaynatıp padişaha içirmesini ve padişahın kurtulmasını, gövdesini vezire içirip vezirin ölmesini, kuyruğunu da kaynatıp Cemşab'ın içmesini ve böylece Lokman Hekim olmasını söyler. Böylece vezir ölür, padişah kurtulur ve Cemşab ise vezir olur. Ayrıca rivayete göre Cemşab vezirliğinin yanı sıra Lokman Hekim olur. Yılanlar ise, bugün hâlâ Şahmeran'ın öldürüldüğünü bilmemektedirler ve öğrendikleri gün Tarsus'u işgal edeceklerine inanılmaktadır.