Uğur Mumcu: Kazım Karabekir Anlatıyor

Kurtuluş Savaşı'nın bitmesiyle beraber dostlukları yavaş yavaş bozulan ve görüş ayrılıkları yaşayan Kazım Karabekir ve Mustafa Kemal Atatürk'ün ilişkisini Uğur Mumcu'nun eseri bağlamında ele alacağım. Detaylar için yazımı inceleyebilirsiniz.

Kurtuluş Savaşı'nın bitmesiyle beraber Karabekir Paşa ve Atatürk birtakım konularda görüş ayrılığı yaşamaya başlarlar. Kazım Karabekir, Atatürk'ün saltanatı kaldıracağını ancak halifeliği kendi tekeline alacağını düşünmektedir. Kendisini özellikle Balıkesir'de yaptığı hutbe nedeniyle aşırı dinci olarak niteler. Ayrıca Atatürk'ün Amerikan Mandası veya Rus Bolşevizmi istediğini düşünmektedir. Bu isteğin gerçekleşmemesi için çeşitli söylemlerde bulunur. Saltanatın kaldırılması konusuna karşı ılımlı yaklaşan Karabekir Paşa, Atatürk'ün de bu konuya ılımlı yaklaştığını görünce düşüncelerinin yersiz olduğunu anlamıştır. Ancak halifeliğin hala Atatürk'ün tekelinde olacağını düşünmektedir. Atatürk halifeliğin elden gitmemesini söylemektedir. Ancak yaşanan gelişmelerden sonra ve Atatürk'ün yanında bulunan birtakım çıkar gruplarından etkilenmesiyle beraber halifelik kaldırılır ve tam tersine dinsiz bir rejim olması gerektiği ileri sürülür. Karabekir bu durumdan rahatsız olur. Kendisi aşırı dindar bir hayat sürdürmemesine rağmen dini hükümlerin hızlı bir biçimde ortadan kaldırılmasını doğru bulmamaktadır. Aslında Karabekir Paşa devrimlere karşı değildir. Birçok devrimi doğru bulmaktadır. Ancak bu devrimlerin halka sorulmadan ve hızlı bir biçimde yapıldığını söylemektedir. Sert bir tutumla yapılan devrimlerin halkı rahatsız edeceğini ve milli kültürü bozacağını söylemektedir. İttihat ve Terakki döneminde olduğu gibi sadece az sayıda kişilerin görüşleri alınarak devletin yönetimine karar verildiğini söyleyerek Mustafa Kemal Paşa'yı suçlamaktadır. Karabekir Paşa, Mustafa Kemal Paşa ile iletişime sık sık geçmeye çalışır, kendisine mektuplar yazar. Ayrıca Karabekir Paşa, meclisteki vekillerin devlet yönetiminden habersiz olduğunu sadece sözgelimi dalkavukluk ve çıkar peşinde olduklarını söyleyerek askerlikten istifasını ister. Amacı meclise gimek hatta meclis başkanı olmaktır. Kendisi yakın arkadaşı Mustafa Kemal Paşa'nın çevresindeki kişilerden haddinden fazla etkilendiğini hatta sürekli değişen fikirlerinin buna bağlı olduğunu düşünmektedir.

Karabekir Paşa her ne kadar meclise girmeyi ve Atatürk'e yaklaşmayı düşünsede durum böyle olmaz. Öncelikle meclisten uzaklaştırılmaya çalışır ve Musul sorunun çözümü için gönderilmek istenir. Ancak Karabekir Paşa bunu yanlış olduğunu söyler ve gitmez. Atatürk'ün yanındaki kişilerin onu egemenlik altına aldığını ve görüşlerinin yanlış olduğunu düşünür. Bu konuda yazımı tanımlanan Atatürk'ün Büyük Nutku üzerine incelemeler gerçekleştirir. Ancak yazmış olduğu yazılar polis baskınıyla evinden alınır ve yakılır. Her ne kadar günümüzde Karabekir Paşa saltanat ve hilafet yanlısı olarak nitelendirilsede fikrimce durum böyle değildir. Kendisinin hem özel hayatı hem de siyasi hayatını inceleyecek olursak büyük bir Cumhuriyetçi olduğu gözler önüne çıkmaktadır. Mumcu'nun deyimiyle; Karabekir evrimci, Atatürk ise devrimcidir. Atatürk, devrimlerin hızlı ve kökten olması gerektiğini savunurken Karabekir ise yavaş yavaş ve milletin görüşlerine başvurularak yapılması gerektiğini ileri sürmektedir. İzmir Suikast Teşebbüsü sonrası Karabekir Paşa'da yargılananlar arasındadır. Bu teşebbüs nedeniyle kurulan mahkemede İttihat ve Terakki'nin geride kalmış güçlü isimleriyle beraber Atatürk'e muhalefet olan kadrolar da tasfiye edilir ve gözdağı verilir. Karabekir Paşa Atatürk'ün vefatına kadar gözden uzak kalarak hayatını sürdürür. Atatürk'ün vefatıyla beraber İnönü tarafından çağrılır. İnönü ona bazı konularda hak verdiğini ancak elinden bir şey gelmedi ve tekrardan siyasete girebileceğini söyler. Karabekir önce vekil sonra Meclis Başkanı olur ve 26 Ocak 1948 tarihinde vefat eder. Yazar, Atatürk ve Karabekir Paşa arasında yaşanan bu olayların ideolojik ayrılıklardan ziyade kişisel dargınlıklar olduğunu alıntı yaparak söylemektedir. Fikrimce bu görüş doğru olarak nitelendirilebilir. Nitekim Atatürk, Karabekir Paşa'yı çevresinden uzaklaştırarak ve birçok konuda kendisinin görüşünü almadan kararlar vermiş ve Karabekir'e karşı bir tutum sergilemiştir. Atatürk ise bu ayrılığın sebebini milletin kendi içersinde barındırığı gelişim ve dönüşüm yeteneğinin ortaya çıkarılmasını bir giz gibi vicdanında taşıdığını söylerek bu yeniliklerin uygulanması gerektiğini söylemiştir. Arkadaşları ile arasının bozulmasını bu duruma bağlamaktadır.