Candide'in Hikayesi ve Önemli Bir Hayat Dersi

Voltaire'in Candide ya da İyimserlik kitabı, Candide ve arkadaşlarının tüm dünyayı gezdikten sonra İstanbul'da biten macerasını konu alır. Türk bir çiftçinin altın niteliğindeki öğüdü ile biten kitabı gelin beraber inceleyelim.

17.yy’da yaşamış olan Voltaire, takma adıyla bilinen François Marie Arouet, Fransız Aydınlanması'nın önemli isimlerinden birisidir. Kendisi bir filozof ve yazardır. Candide saf, temiz ve iyi anlamlarına gelmektedir. 3 günde yazılan kitap, ironik bir hikâye kurgusuna sahiptir. Kahramanımız Candide’in başından geçen türlü türlü olaylar anlatılır.

Vestfalya’da şatoda baronun kız kardeşinin gayrimeşru çocuğu olan Candide, bir şatoda baronun ailesi ve Roma İmparatorluğu'nun en büyük filozofu olan Pangloss ile birlikte yaşamaktadırlar. Baronun kızıyla romantik ilişkisi yüzünden kaleden sürülür. Daha sonra bir sürü felaketle karşılaşır. Savaşta esir düşer, işkenceler görür, sevdiklerinin ölümüne tanık olur ve depremler yaşar. Dünyanın kötü bir yer olduğunu anlatmaya çalışır Voltaire.

Pangloss 17.yy'da yaşamış olan Alman filozof Leibniz’dir. O ünlü argümanında, Tanrı’nın dünyayı başka şekilde değil de bu şekilde yaratmış olmasının, bizim sınırlı aklımızla anlayamayacağımız iyi bir nedeni olduğunu savunur. Leibniz’e göre ‘mümkün dünyaların en iyisi’ olan bu dünyadaki acıların ve kötülüklerin iyi birer nedeni vardır Tanrı katında. Voltaire bu roman ile direkt olarak bu düşünceyle alay etmiştir. Pangloss eser boyunca her şeyin mükemmel olduğunu belirtir. İlk başlarda bütün felaketlerden sonra Leibniz’in ‘’mümkün dünyaların en iyisi’’ argümanıyla teselli arayan kahramanlarımız, ilerleyen maceralarında son durak olan İstanbul’a geldiklerinde, bunu söylemeyi bırakıp insanlığın varlığı üzerine bir soruşturmaya girişirler. Hayatın anlamını ararlar. Daha sonra Türk bir çiftçi ile karşılaşan kahramanlarımız ve onun evine yemeğe davet edilirler. Konuşma esnasında Candide hayatımızın ortasına koymamız gereken bir cevap işitir çiftçiden:

 ‘’Çalışmak bizden üç büyük kötülüğü uzak tutuyor: can sıkıntısını, kötü alışkanlıkları ve yoksulluğu.’’

Bu sözden çok etkilenir Candide.

‘’Pangloss arada bir Candide’e ‘’Olası dünyaların en iyisinde bütün olaylar birbirine bağlıdır, sonuç olarak Matmazel Cunegonde’un aşkı için kıçınıza tekme yiyip güzel bir şatodan kovulmasaydınız, engizisyon cezasına çarptırılmasaydınız, Amerika’yı yürüyerek kat etmeseydiniz, Baron’a kılıç saplamasaydınız, Eldorado ülkesinden getirdiğiniz bütün koyunları kaybetmeseydiniz, burada turunç şekerlemesi ve fıstık yiyor olmazdınız.
‘’İyi söylediniz’’ diye cevap verdi Candide ‘’ama artık kendi bahçemizi ekelim.’’

Dünyadaki kötülüğün varlığı kabul edilir. Sonuçta dünya kötü bir yerdir fakat herkes kendi bahçesini ekme eylemiyle meşgul olursa bu insanlığı ortak bir paydada birleştirir. Kültür insanları birleştirir. Peki herkes kendi bahçesini ekerse gerçekten kötülüğü bitirebilir miyiz?