Arif Cemil: Talat Paşa'nın Son Günleri

İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin önemli ismi Talat Paşa'nın suikasta kurban gitmeden önce yaşadığı son olayları, Arif Cemil'in kitabı bağlamında ele alacağım. Detaylar için okumaya devam edin!

TALAT PAŞA'NIN SON GÜNLERİ

1. Dünya Savaşı'nın bitmesiyle beraber İngilizlerin Osmanlı Devleti'ni işgal edeceğini ve bu işgal sayesinde hukuksuz yargılamalar yapacağını düşünen İttihat ve Terakki'nin önemli isimleri, vatanı terk etmek zorunda kalmıştır. İsimlerden her biri vatan toprakları dışında askeri ya da siyasi faaliyetler gerçekleştirebileceği bir yer seçmiştir. Seçilen yerlerden bir tanesi de Talat Paşa'nın seçmiş olduğu yer olan Berlin'dir. Talat Paşa, Berlin'de arkadaşları ile beraber evler kiralamış ve Anadolu'nun durumunu gözlemeye devam etmiştir. Ayrıca kendisi kiralamış olduğu evde ailesi ile beraber kalmaktadır. Sözde Ermeni soykırımı nedeniyle Ermeniler, "Nemesis Operasyonu" adı altında Ermeniler'in Doğu Anadolu Bölgesi'nden çıkartılıp Suriye'ye kadar sürülmesine neden olan önemli isimleri infaz etmektedir. Bu operasyon çerçevesinde "Soghomon Tehliryan" adında Ermeni bir çete üyesi Talat Paşa'yı öldürmek için görevlendirilmiştir. Tehliryan öncelikle Talat Paşa'nın nerede olduğunu öğrenmeye çalışır. Özellikle İngilizlerin ve Rusların desteğini alan Tehliryan, bu sayede Talat Paşa'nın Berlin'de olduğunu öğrenir. Öncelikle Talat Paşa'nın evinin tam yanında bir ev tutar ve gözetlemeye başlar. Bu gözetleme sonucunda Talat Paşa'nın sürekli bir biçimde tek başına dolaştığını, rutin olarak bir ofise gidip geldiğini ve dikkatsiz bir biçimde davrandığını görür. Bunun üzerine arkadaşları ile beraber yapmış olduğu planı devreye sokar. Plana göre Talat Paşa evinden çıktığı anda Soghomon Tehliryan arkasından giderek onu öldürecek ardından kalabalığın arasına karışacak ve arabanın içinde bekleyen arkadaşlarının yanına gidecektir. Ancak durum böyle olmaz. Soghomon Tehliryan, Talat Paşa evden çıktığı sırada onun peşine takılır. Omzuna bir kere dokunur ve Talat Paşa tam arkasını döndüğü sırada "revolver" türündeki tabancası ile kafasının arkasından vurarak öldürür. Ardından tabancasını yere atar ve kaçmaya başlar. Ancak halktan olayı görenler Soghomon Tehliryan'ın peşine takılır ve kendisini yakalayarak linç eder. Ardından karakola teslim edilen Soghomon Tehliryan'ın yargılama süreci başlar.

Soghomon Tehliryan, Talat Paşa'nın başını çektiği Ermeni Sürgünü Kanunu yüzünden ailesini kaybettiğini ileri sürer. Ardından ruh sağlının bozuk olduğunu, annesinin hayalini sürekli olarak gördüğünü ve annesinin ona Talat Paşa'yı öldürmesi gerektiğini söylediğini söyler. Cinayeti planlamadığını, Talat Paşa'yı şans eseri Berlin'de gördüğünü, cinayeti tek başına işlediğini ve herhangi bir örgüte üye olmadığını söyler. Soghomon Tehliryan'ın avukatları ise cinayeti planlayan arkadaşlarıdır. Soghomon Almanca bilmediği için hakim ve jüri üyeleri her soru sorduğunda arkadaşları çevirmenlik yaptıklarını ileri sürerek Soghomon'a söylemesi gerektiği şeyler konusunda yönlendirmede bulunurlar. Ayrıca cinayet öncesi aldıkları sahte akıl sağlığı raporunuda öne sürerler. Yine Ermeni Sürgünü Kanunu hakkında Talat Paşa'nın yazdığı ve imzaladığı iddia edilen sahte belgeler ile mahkemeyi yanıltırlar. Bu hukuksuz ve adalete aykırı yargılamadan sonra cinayeti işleyen Soghomon Tehliryan serbest bırakılır ve Ermeniler arasında kahraman ilan edilir. Talat Paşa'nın cenazesi 25 Şubat 1943 yılında Türkiye'ye getirilir ve İstanbul'daki Hürriyet-i Ebediye Tepesi'ne gömülür.

Ermenilerin Almanya'da yapmış olduğu sözde Ermeni soykırımı konferansı, Talat Paşa'nın 1. Dünya Savaşı ve Anadolu ayaklanması hakkındaki düşünceleri, aile hayatı ve ekonomik hayatı, ölümünden önce ve sonra kendisine gönderilen mektuplar, kendisine ait birtakım fotoğraflar, Soghomon Tehliryan'ın yargılama sürecinin tüm dökümanları, cinayetin planlanmasına dair bilgiler ve daha önce yapılan girişimlere dair detaylı bilgi almak için kitaba başvurulabilir.