Wobegon Gölü Etkisi

Yazar Garrison Keillor' un ortaya çıkarmış olduğu Wobegon Gölü adında olan bu kurgusal şehirde yaşayan kadınlar çok güçlü, erkekler çok yakışıklı ve çocukların hepsi ortalamanın üzerinde olarak kabul edilir. Bu konuyu daha çok merak ediyorsanız buyurun yazıya!

Negatif özelliklerimizi görmezden gelerek ve kendi yeteneklerimiz ve becerilerimizi abartmak ''Wobegon Gölü Etkisi''  olarak adlandırılmaktadır.  Yazar Garrison Keillor ' ın ortaya çıkarmış olduğu bu bilişsel durumda Keillor kurgusal bir şehir oluşturmuştur. Bu şehirde yaşayan çocuklar ortalamanın üstünde, kadınlar çok güçlü ve erkekler çok yakışıklı olarak gösterilir. Aynı zamanda bu etkiye yanıltıcı üstünlük de denilebilmektedir. Kendimizi normal hayatlarımızda bile bir başkasıyla kıyaslamak ve üstün görmek yüzyıllardan beri süregelen bir alışkanlık olmuştur. Örneğin bir araba sürücüsü kendini en iyi şoför olarak görür ve tanıtır. Aynı şekilde bu duruma öğrencilik hayatında da rastlamak mümkündür. 

Wobegon Gölü etkisi insanların kendini üstün görmesi ve hatalarını ve zayıflıklarını görmezden gelmesi durumudur. Psikoloji bilimine göre yanıltıcı üstünlük denilen bu durum genellikle kendini yetersiz gören ve değersizlik şemaları bulunan insanlarda ortaya çıkmaya daha müsaittir. Bu tür insanlar etrafındaki insanlar ondan daha iyi olsa bile bu durumu asla görmemeyi tercih ederler. Kendilerini üstün görmelerinin yanında bir konuda hata yaptıklarını asla düşünmezler. Aslında tam tersi olarak kişi kendi becerilerini ne kadar az ve yetersiz görüyorsa bunu yapmaya daha çok meyillidir ve bunun farkında değillerdir. Bu durumun altında yatan en temel şey özgüven eksikliği olarak görülür. Her şey kararında güzeldir ve her şeyin fazlası zararlıdır. Evren ve vücut bir denge içindedir ve buna göre hareket edilmelidir. Kendi yeteneklerimiz ve becerilerimizin farkında olmak bencilce bir davranış değildir fakat bu durum aşırıya kaçtığında sorun burada başlar.

Ünlü filozof Bertrand Russell' ın söylemiş olduğu güzel bir sözü sizinle paylaşmak istiyorum.  “Dünyadaki asıl sorun, aptallar kendinden çok eminken, zekilerin şüpheyle dolu olmasıdır.” 

Nietzsche bu tip insanları kültürel cahil olarak tanımlamıştır.  Yapılan çalışmalar daha az yetenekli insanların kendini yetenekli ve beceri sahibi görürken yüksek nitelikli insanlar kendi performanslarını düşük bulurlar. Bu etkinin zararlarında sağlıklı bir şekilde karar verebilme yetisinin zamanla yok olması ve özeleştiri durumunun yapılamıyor olmasıdır.

Bu yazıyı ünlü gazeteci  Kathryn Schulz' un muhteşem sözüyle tamamlamak istiyorum.

“Birçoğumuz, kendimizi hemen hemen her zaman ve hemen hemen her konuda haklı görürüz: politik ya da entelektüel görüşlerimiz, dini ya da ahlaki inançlarımız, diğer insanlar hakkındaki fikirlerimiz, hatıralarımız ve gerçeği algılama şeklimiz gibi. Ne kadar saçma gelse de bir düşündüğümüzde, normal halimizde de bilinçsizce her şeyi bildiğimizi zanneden bir versiyonumuzun etkisindeyizdir.”

Ben yazarken çok keyif aldım. Umarım sizler de almışsınızdır. Görüşmek dileğiyle :).