Türkiye'de Deprem Gerçeği

Yakın zamanda gerçekleşmiş yıkıcı depremler sonucunda bu konuda ciddi önlemler almak gerektiği açık. Peki biz bunun için neler yapabiliriz? Detaylar ve daha fazlası yazımda...

Genellikle levhalar arasındaki fay hatlarının hareketlilikleri ve kırılmasıyla yaydığı enerji dalgaların yeryüzüne çarpması durumunda depremler gerçekleşir. Sadece fay hatları değil; volkanik patlamalar, çöküntü ve hatta çok nadir bir durum olan fay hatlarından bağımsız levha içi depremleri bile görülebilmektedir. Örneğin, Ocak 2001 yıllında Hindistan’ın Bhuj kentinde gerçekleşen büyüklüğü 7.7 olan bir levha içi depremi gerrçekleşmiştir. Bu deprem çok şiddetli olmakla beraber çok fazla hayat kaybına ve yıkıma yol açmıştır.Depremin levha içinde meydana gelmiş olmasının nedeni ise araştırılmış fakat çözülememiştir.

Kahramanmaraş merkezli depremde önce 7.7 9 saat sonra ise 7.6’lık depremin gerçekleşmesi dünyada nadir görülen deprem olaylarından biri olmuştur. Bu iki deprem birbirinden farklı fay hatlarının kırılmasıyla oluşmuştur. AFAD’ın değerlendirme raporuna göre, 7.7 büyüklüğündeki Pazarcık depremi, sol yanal doğrultu atımlı Ölü Deniz Fay Hattının kuzey ucundaki Narlı Segmentine rastlarken, 7.6 büyüklüğündeki Elbistan depremi ise Doğu Anadolu Fayından ayrılan bir kol olan Çardak Fayına rastlamaktadır.

Merkezi Maraş’tan geçen fay hatlarının gerilmesiyle beraber hareketlenip kırılmasıyla bu depremler meydana gelmiştir. Bu gerilimler Arap Yarımadası ve Afrika levhasının Türkiye’ye doğru hareket etmesi sonucunda oluşmuştur. 

Bu çalışmalardan ve araştırmalardan anlamamız gereken ise kesinlikle önlem almak olmalıdır.

Bu durumda, yaşadığımız binaların sağlamlığı ve tabii ki binaların yapıldığı zeminin sağlamlığı önem arz etmektedir. Depreme dayanıklı olması için bina ve kolon içlerindeki demirlerin bolca kullanılması, bir örümcek ağı misali birbirleriyle iç içe ve kalın olması çok önemlidir. Bunun dışında bina yapılırken kullanılan malzemenin kalitesi ve işçilik de büyük önem teşkil etmektedir. Günümüzde çokça adını duyduğumuz özellikle Japonya’nın sıkça kullandığı raylı sistem (sismik izolatör) deprem sırasında depremin yol açtığı sallantıyı azaltarak binanın yıkılmasını ve hasar almasını engelleyebilmektedir.

Gelelim zemin konusuna... Binanın bulunduğu zemin direkt fay hattının kırıldığı ve plakanın kaydığı yerden geçiyorsa ve toprak alüvyon bir topraksa binanın ayakta kalma ihtimali düşmektedir. Sıvılaşma (liquefaction) deprem sonrası toprağın adeta sel olmuş gibi sıvılaşması ve çamura dönmesi olayıdır. Depremden ötürü gerçekleşen ve yerkürenin altında oluşan boşluğun yeraltı suyuyla dolması olarak da tanımlanabilir. Binanın temelinde gerçekleşen sıvılaşma ile toprağın çamura dönmesi binanın ayakta durmasını zorlaştıracaktır.

Peki, biz ne yapabiliriz?

Türkiye bir deprem ülkes ve bunun getirdiği sonuçlar bize ciddi önlemler alınması gerektiğini gösteriyor. Depremler çok yakınımızda ve her an olma ihtimalini taşıyorlar. Bu nedenle deprem bilincine sahip olmalıyız ve ona göre hareket etmeliyiz. Bunlardan biri ise deprem sırasında cenin pozisyonu almak olacaktır. Bilinenin aksine deprem sırasında binayı terk etmek hiç doğru bir hareket olmayacaktır. Çünkü deprem sırasında merdivenlerin yıkılma oranı çok yüksektır. Yapabileceğiniz en iyi şey sert bir cismin yanında ellerinizi başınıza getirip yan bir pozisyonda yere uzanmak olacaktır. Bu sert cisimler bir buzdolabı, içi dolu bir yatak/yatak bazası veya çamaşır/bulaşık makinesi olabilir. Bu cisimlerin yanında pozisyon almak size yaşam üçgeni sağlayabilir.

Alacağımız bir diğer önlem kesinlikle deprem çantası hazırlamak.

Peki, deprem çantasında neler olmalı?

• Su
• Kolay bozulmayan gıdalar (konserve, gofret, kuruyemiş vb.)
• İlk yardım seti
• Düzenli kullanılan ilaçlar
• Tuvalet kağıdı, hijyenik ped, ıslak mendil, sabun, dezenfektan jel, diş fırçası ve diş macunu
• Yedek giysiler
• Ruhsat, nüfus cüzdanı, sigorta poliçesi, pasaport, ve benzeri önemli evrakların kopyaları
• Nakit para
• Acil durumlarda ulaşmak isteyeceğiniz önemli kişilerin ve yakınlarınızın telefon numaraları
• Radyo
• Pil
• El feneri
• Battaniye
• Kibrit ve çakmak
• Kalem ve kağıt
• Düdük