Robotik Cerrahi

Cerrahinin insanlığın hayatına girmesinden, robotik cerrahiye kadar olan serüveni özetlemeye çalıştım. Günümüz teknolojisinde sanal gerçekliğin önemini vurguladığım bu içeriği gelin beraber okuyalım!

Tıp biliminin özellikle de cerrahinin gelişimi insanlığın varoluşundan beri süregeldi. Cilalı taşlar yapılan Neolitik Çağ’da insanlar trepanasyon kafatasına bazı aletlerle delik açma işlemini yapmışlardır. Bunu yapmalarında vücuda zarar veren kötü ruhun çıktığı inancı hâkim olmuştur. Antik Mısır Devri’nde de aynı tedavi migrene bir çare bulmak içindi. Bu uygulamalarda çoğu zaman başarısız olunsa da hastalar ikinci kez ameliyata girebilecek seviyeye de ulaşabiliyorlardı.

Günümüze biraz daha yaklaştığımızda karşımıza anatominin ehli Antik Yunanlar çıkıyor. Vücudu anatomik olarak daha iyi tanımlamak için birçok cerrahi işlem yapmışlardır. Antik Yunanlar kırık kemik onarımı, çeşitli ampütasyonlar, vücut içi sıvıları boşaltma gibi işlemleri yaparak insanları tedavi etmeye çalıştılar.

Batı medeniyetleri kadar İslam dünyasında da cerrahide önemli işler başarılmıştır. Damara ulaşılarak kan alma, yara dağlama, kulak burun boğaz ameliyatları gibi tedavilerin yapıldığı bilinmektedir.

Orta Çağ’da Avrupa’ya baktığımız zaman karşımıza kullanılan anestezi yöntemleri çıkar. Yeni keşfedilen yöntemlerle hastalar tedavi edilmeye çalışılıyordu fakat bazen anestezik maddeler o kadar ayarsız dozlarda kullanılıyordu ki hastalar ameliyata giremeden ölüveriyorlardı ve günümüzde kullanılan narkoz gazının keşfedilmesi Aydınlanma Çağı’nı bulacaktı. Asıl ilginç olan kısım ise o zamanki cerrahların doktor kökenli değil berber olarak işlerine başlamalarıydı. Cerrahlık yeteneği olan berberler dükkanlarının dışında kanlı sargı bezini andıran bir flama veya çubuk bulundururlardı. Şimdilerde bu geleneği formalite icabı devam ettiren berberler hala bulunmaktadır.

20. yüzyılın başlarına geldiğimizde antibiyotikler, transfüzyon ve basit X-ray uygulamaları ameliyatlardaki başarı oranını gözle görülür şekilde artırdı. 2000'li yıllara girdiğimizde hem insanların cerrahiye olan güveni hem de cerrahinin kendine olan güveni arttı. Bu dönemden itibaren insanlar kozmetik anlamda kendi istekleri doğrultusunda vücutlarında bazı değişiklikler yapmayı daha çok sıklaştırdılar. İnsanlar genel olarak burun, meme, yüz, karın, bel, bacak gibi uzuvlara yapılan çeşitli cerrahi işlemlerle daha iyi bir görünüm kazanmak istediler.

Günümüze geldiğimizde teknolojinin gelişmesi yapay zekanın hayatımıza girmesini sağlamıştır. Bu durum da yazılım ve robotik alanında cerrahinin gelişmesine zemin oluşturmuştur. Şu anda kullanılan tıbbi görüntüleme cihazları yapay zekanın bir ürünüdür. Üstelik bazıları ameliyathanelerde yer edinmeye başladı bile. Bu teknolojiler, yeni cerrahların eğitilmesinden tutun da karmaşık ameliyatların yapılmasına dek cerrahi uygulamaların her alanına yerleşecek.

2016 senesinde sanal gerçeklik (VR) ile bir cerrahın çalışmasını gerçek zamanlı olarak aktarılması sağlandı. Genel Cerrahi alanında çalışmalar yapan Shafi Ahmed, 360°  canlı yayın ile bir tümör çıkarma operasyonunu gerçekleştirdi. Sanal gerçeklik sayesinde özellikle tıp öğrencilerinin eğitimlerini daha kaliteli alabileceğini söyleyebiliriz. Öğrenciler cerrahın çevresini inceleyebiliyor, ameliyat ekibini gözlemleyebiliyor ve ameliyathane hissiyatını tadabiliyorlar.

Cerrahların teorik bilgisi kadar el becerileri ve pratik yapmaları önem taşımaktadır. Gerçek hasta üzerinde öğrenme amaçlı cerrahi işlemleri denemek riskli bir iş ama gelişmiş üç boyutlu baskı teknolojileri sayesinde bu durum kolaylaşıyor. New York'taki Rochester Üniversitesi Tıp Merkezi'nde görev yapan hekimler üç boyutlu tomografi taramalarını bilgisayar ortamında üç boyutlu tasarımlara dönüştürdü. Bu sayede gerçek organlar gibi hissiyatı olan, kanayabilen ve orijinalleriyle aynı mekanik özelliklere sahip yapay organlar üretebiliyorlar. Amaç, cerrah adaylarının gerçek hastalara cerrahi girişim yapmadan önce yapay organlar üzerinde becerilerini geliştirmeleri. Ayrıca üç boyutlu modeller karmaşık ameliyatları önceden planlamak ve prova etmek için de kullanılabiliyor. Böylece usta cerrahların bile başarı düzeyi artıyor.

İnsanlığın varoluşundan bu zamana kadar teknolojinin cerrahi üzerinde büyük ölçüde geliştiğini artık öğrenmiş olduk. Özellikle günümüz teknolojisi bizleri şaşırtmaya devam edeceğe benziyor.