Nesilden Nesile Devleşiyor Muyuz?

Her yeni neslin, bir önceki nesilden uzun olduğunu fark ettiniz mi? Sizden küçük birini gördüğünüzde mutlaka, "Bu nasıl benden küçük olabilir? Ben onun yaşındayken çok kısaydım!" demişsinizdir. Peki neden herkes bu kadar uzamaya başladı? Yoksa evrimleşerek devleşiyor muyuz? Gelin, biraz tartışalım.

Masallarda bulunan devlerin, eski zamanlarda yaşadığına dair efsaneler dolaşmaktadır. Ancak normalde bu efsanelerin doğruluk payı asla yoktur. Dev diye bir şeyin olduğunu geçmiş zamana bakarak söyleyemeyiz. Öte yandan gelecek zamanda "dev insanlar" olup olmayacağı da tartışma konusu. Bilimsel araştırmalara göre dünyayı ileride daha uzun ve büyük insanlar beklemekte. Belki de bizim çocuklarımızın çocuklarının çocuklarının çocukları çok uzun ve büyük olacak.

Çevresel Etkenler Boya Etki Eder mi?

Öncelikle, bizim sahip olduğumuz boy bize sadece genetik özelliklerden mi geçer? Tabii ki hayır. Boyumuzun uzun ya da kısa olması sadece genetik bir olay değildir. Yaşadığımız çevre de boyumuzu etkilemektedir. Eğer zengin kaynaklara sahip, her şeye erişim sağlayabilecek bir toplumdaysak; daha iyi besleneceğimiz için boyumuz daha sağlıklı uzayabilir. Diğer yandan, yoksul olan kesimler az beslenme sağladıkları için yeterli beslenemezler ve boyları sağlıklı bir şekilde uzayamaz. Kısaca özetlemek gerekirse, yaşadığımız coğrafya sadece kaderimizi değil boyumuzu bile belirleyebilmektedir.

Yukarıdaki görselde, dünyadaki ülkelerin boy ortalaması çıkarılmış. Görüldüğü üzere; uzun boylu olan ülkeler, kısa boylu ülkelerden daha fazla kaynağa ve gelire sahip ülkeler. Bu tablo sayesinde de araştırmalar desteklenmektedir.

Aynı zamanda, okur yazar insanların boyları, okuma yazma bilmeyen insanların boylarına göre yaklaşık olarak 1'le 2 cm daha uzun olduğu bilinmektedir. Bunun yanı sıra araştırmalara göre, ekonomik gücü çok olmayan insanların boyları da daha kısa olduğu söylenmektedir. Avukat, öğretmen, doktor gibi insanların boyları daha uzun olduğu öne sürülmektedir.

Sürekli Uzamamızın Sebebi Ne?

Dünyada boy kavramının gün geçtikçe değiştiğinin farkındayız. Eskiden 170 cm boya sahip olan birinin uzun olarak sayıldığını, ancak şimdilerde 170 cm boy ölçüsünün çok da uzun olmadığını görmekteyiz. Eski yapılarda ve evlerde tavan ve kapıların daha kısa olduğunu fark edeniniz vardır. O tür evlerde oturduğunuzda duvarların üstünüze üstünüze geldiği, hatta kapılardan geçerken kafanızı eğip geçtiğiniz olmuştur. Fark ettiyseniz, şimdiki oturduğumuz evlerin kapıları ve tavanları daha yüksek. Bu farkın en temel sebebi, tahmin ettiğiniz üzere boy ortalamasının yükselmesidir. 20. yüzyıl öncesi yaşayan insanların boyları, şimdiki yüzyılda yaşayan insanların boylarına göre daha kısadır.

Sizce bu boy ortalama değişiminin kaynağı ne olabilir? Gerçekten yıllar geçtikçe "devleşmeye" mi başlıyoruz? Evrim gerçekten var mı?

Öncelikle, değişim sebebinin evrim olup olmadığını anlamak gerekiyor. Bunun için insan boyundaki değişimlerin tahminini ileri dönük olarak yapmalıyız. Bunun için evrimin temel çalışma ilkesini kullanmalıyız. Örneğin; daha önce İngiltere'de yapılmış olaran araştırmalarda, ekonomik gücü düşük olan insanların çocuklarının, ekonomik gücü yüksek olan insanların çocuklarından kısa olduğu ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra; fakir olan ailelelerin, ortalamaya göre daha çok çocuğa sahip olduğunu da görmekteyiz.

Evrim İçin Gerekli Olan Şey Nedir?

Evrimin gerçekleşebilmesi için iki temel nokta vardır. Bunlar:

1. Bir toplumdaki bireylerin arasında davranışsal ya da fiziksel özelliklerde çeşitlilik
2. Bu özelliklerin bazılarının üreme ya da adaptasyon aşamasında avantaj olarak ön plana çıkması

Örneğin, iki hayvan topluluğu düşünün. İki ayrı topluluğun birbirinden çok farklı olmadığını varsayalım. Bir topluluktaki hayvanların daha hızlı koştuğunu, bir diğer topluluktaki hayvanların ise daha yavaş koştuğunu düşünün. Hızlı olan hayvanların yaşam şartlarında her zaman daha fazla avantajları olduğu belli bir durumdur. Avlanma durumunda kolaylıkla avlarını yakalayabilme potansiyelleri mevcuttur. Bu kadar avantajlı bir özelliğin genleri, yavaş koşma özelliğine göre daha güçlüdür. Olası bir üreme durumunda hızlı koşma özelliği, ileriki nesillere kolayca geçebilmektedir. Böylelikle hayvan topluluklarındaki yavaş koşma özelliği azalmaya başlayacaktır ve hızlı koşma özelliği daha baskın bir gen olacaktır. Bu da o hayvan topluluğunun evrimleşmesine sebep olabilmektedir.

Peki, evrim teorisine göre boy kavramı nasıl ilerlemeli? Örneğin; daha önce İngiltere'de yapılmış olaran araştırmalarda, ekonomik gücü düşük olan insanların çocuklarının, ekonomik gücü yüksek olan insanların çocuklarından kısa olduğu ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra; fakir olan ailelelerin, ortalamaya göre daha çok çocuğa sahip olduğunu da görmekteyiz. Tahmin edildiğinde, ortalama nüfusun boyu kısalması gerekmekte. Bunun sebebiyse, daha kısa bireyler genlerini aktarmada daha başarılı olacaktır. Ancak düşünüldüğü gibi olmadı. Kısalma beklenirken, boy ortalaması yükseldi. Bununla birlikle, doğal bir süreç olarak görülen evrimin boy uzamasında etkisinin olmadığı ortaya çıkmış oldu. Çünkü, evrim sürecinde ağırlıklı olan genlerin daha kolay yayılması gerekmekteydi. Yaygın ve ağırlıkta olan kısa boy geni, nesilden nesle kısa boy geni olarak taşınmayı başaramamıştı ve boyun uzaması devam etmişti.

Evrim Değilse Ne?

Boy uzamasının evrim ile bağlantılı olmadığını anladık. Peki asıl sebep ne? Genetik üzerine araştırma yapan bilim insanlarının birçoğu; yeni neslin çocukluk döneminde beslenme kalitesinin arttığını savunmaktadır. Eski nesle göre daha iyi beslenmeye sahip olunduğu için boy ortalaması da doğal olarak artmaktadır.

Bu teorinin haklı olma ihtimali oldukça yüksek. Çünkü, I. ve II. Dünya Savaşları esnasında açlık sebebiyle Alman toplumundaki çocukların boyları gerçekten ortalamaya göre uzamadı. Savaş bittikten sonra çocuklarda boy ortalaması düzelebildi. Aynı zamanda çocukluk döneminde kalitesiz ve düzensiz beslenme sebebiyle sadece boy değil zeka da olumsuz anlamda etkilenebilmektedir.

Peki sizce önümüzdeki nesillerde boy ortalamaları nasıl değişecek? Sizce daha çok uzayacak mıyız, yoksa kısalacak mıyız?

Belki biz göremeyiz ancak boy ortalamasının kısalması pek de beklenilen bir son değil gibi görünmüyor.