Kadına Yönelik Şiddeti Önlemede Kullanılan Uygulamalar - TeknoCase

Vicdanlarını ve insanlıklarını kaybetmişler yüzünden çağımızın sorunu olan ve son yıllarda sürekli artış gösteren kadına şiddeti ve kadın cinayetlerini önlemede hem ülkemizde hem de dünyada geliştirilen uygulamaları hep birlikte inceleyelim.

Böyle bir konu hakkında yazı yazmak bile benim için utanç kaynağı iken anlatacağım uygulamaları kullanmak zorunda kalan kadınlar olduğu için daha çok utanıyorum. Gerçi utanması gereken kişi ben miyim, değilim ama ben bir insanım ve bu haberleri duydukça vicdanımın sızlamasına yüzümün kızarmasına engel olamıyorum. Tıpkı bu iğrençliği yapanlara engel olamadığımız gibi. Ama belki bir nebze de olsa durdurabiliriz, buna inanıyorum. Biz beraberiz, biz güçlüyüz, biz beraber güçlüyüz. 

Uygulamalara geçmeden önce şuna açıklık getirelim; şiddet sadece fiziksel olarak verilmez. Cinsel, psikolojik, ekonomik, sözlü şiddetler de vardır. Bir insanı istemediği bir ilişkiye zorlarken, küfrederken, tehdit ederken, başkalarıyla kıyaslarken, işe gitmesini dışarı çıkmasını engellerken, bağırırken de şiddet uygulamış oluruz.

“Şiddeti tanıyorum. Tanıdığımı sanıyorum. Niçin yapıldığı, törensel, sesli, sessiz, simgesel, fiziksel ya da atipik oluşu, başkasına ya da kendine yönelmesi, mazur görülen sebepler beni ilgilendirmiyor. Hepsi şiddet.” (Somersan, 1996)

Söylenecek, anlatacak şey çok ama kim ne kadarını anlar bilmiyorum. En azından şiddet uygulayacak kadar düşmüş zihniyeti değiştiremesek de kendini bu vahşilerden koruyamayan kadınlar için bir kaç uygulamaya bakalım.

 

KADINA DESTEK UYGULAMASI (KADES)

İç İşleri Bakanlığı tarafından geliştirilen bu uygulamayı telefonumuza indirerek TC kimlik numaramızla giriş yapıyoruz. Acil durumlarda cihaz konumunu açarak tek bir tuşla 155  Polis İmdat Çağrı Merkezine ulaşıyoruz. Güncel verilere göre uygulamayı şimdiye kadar ''1 milyon 919 bin kişi indirmiştir ve 54 bin 488'i asıllı olan 105 bin 372 kişi ihbarda bulunulmuştur.'' 

Elinde imkanı olanlar için ulaşılması kolay bu uygulama ile birlikte  ''kadın cinayetlerinde ''%21'lik bir azalma'' sağlanmıştır. 

KIRMIZI IŞIK

Türkiye Vodafone Vakfı tarafından geliştirilen bu uygulama ile neler yapabiliriz bakalım:

• Telefonu salladığımızda belirlediğimiz kişilere güncel konum bilgilerimiz giderek onlar tarafından takibimiz yapılabiliyor. Çok sevdiğim bir özellik ve oldukça da pratik, acil durumlar için de çok gerekli olduğunu düşünüyorum.
• Bulunduğumuz konuma en yakın AÇSHB Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi adresleri ve başvurulabilecek kuruluşlar harita üzerinden bulabiliyoruz. 
• Şiddete maruz kalındığında neler yapabileceğimiz ile ilgili bilgiler öğrenebiliriz.
• Kendimizi güvende hissetmediğimizde seyahatimiz boyunca, belirlediğimiz kişiler tarafından takip edilebiliriz.
• Görme engelli bireyler için de 'dokunarak seçtikleri ögenin sesli okunması' sağlanabilir.
• Uygulamada ayrıca Arapça dil özelliği de mevcut.

''Bugüne kadar toplam 346 bin kez indirilen ve 2.500 aylık aktif kullanıcı sayısına ulaşan “Kırmızı Işık” uygulamasının indirme sayısında son 1 yılda %298 artış kaydedildi. Diğer yandan, kullanıcıların %92’si uygulamayı faydalı bulmuştur.'' 

MY SAFETİPİN

2012 yılında Delhi'de kendi halinde sıradan bir otobüs yolculuğu yapan Tıp öğrencisi Jyoti Singh'in bir çete tarafından tecavüz edilerek öldürülmesi sonucunda kadınlar her zaman olduğu gibi protesto gösterileri için sokağa dökülmüşler.  Kalpana Viswanath adlı bir kadın sosyal girişimci bu olay ile birlikte artık sabrı taşmış olacak ki SafetiPin adlı bir uygulamanın gelişmesini sağlıyor. Aslında çoğu kadının aklında çok güzel ve yaratıcı fikirler olduğunu düşünüyorum ama Kalpana Viswanath da bu güzel fikirini 2013'te  uygulamaya dökme imkanı bulmuş. Uygulama, kullanıcıların cadde, sokak ve bölgeleri güvenlik kriterlerine göre derecelendirmesine izin vererek kadınların güvende kalmasına yardımcı oluyor. Uygulamada gideceğimiz sokak hakkında ışıklandırma, görülebilirlik, insan yoğunluğu/tenhalık, cinsiyet dağılımı, emniyet ve ulaşım gibi bilgiler mevcut. Kullanıcılara şehirde daha az riskle yolculuk yapabilecekleri bir rota belirliyor.

Kendi memleketimde, bir zamanlar annemin elinden kaçıp sevinç çığlıklarıyla koşuşturduğum sokaklarda böyle bir uygulamaya ihtiyaç duyup; o sokağın tenhalığına, emniyetine yakınlığına, ışıklandırmasına bakmaya ihtiyaç duyuyorsam yazık buna sebep olan insanlara(!)..

 

HARRASMAP

Ortaya çıkışında yine bir kadın cinayeti olan, yine bir adaletsizlik olan bu uygulamayı inceleyelim.

Aktivist olan Amal Fathy, bir banka görüşmesi sırasında cinsel tacize uğradığını açıklıyor ve olayın detaylarını anlattığı bir video hazırlayıp paylaşıyor. Videoda devletin kadınları korumada yetersiz olduğunu söylemesi üzerine derhal tutuklanıyor. Doğru söz acıdır ve birilerinin canını acıtmış olacak ki küçük bir çocuk annesi olan aktris, "ahlaksız unsurlar içeren yanlış haber" yayma suçlarından iki yıl hapse mahkum ediliyor. Dahası kamusal aşağılama suçundan para cezasına çarptırılıyor.

Bu korku ve inkar ortamı HarassMap.'i doğurmuş. Uygulamada kullanıcılar bir olay bildirdiğinde, adalet sağlanabilmesi ve destek için ilgili başvuru birimlerinin iletişim bilgileri ve gerekli öneriler otomatik bir yanıtla kendilerine iletiliyor.

Uygulamanın temel amacı tüm kadınları etkileyen bu salgının ölçeğini ve bunun onların hatası olmadığını göstermek, çoğunlukla caddelerde ve toplu taşıma araçlarında meydana gelen tacizi açığa çıkarıp gözler önüne sermek. 2010'da HarassMap uygulamasının kullanılmaya başlanmasından bu yana -geç kalınmış olsa da- Mısır'da cinsel taciz bir suç olarak tanındı. Uygulama ''Yunanistan, Türkiye, Suudi Arabistan ve Afganistan'ı da kapsayan 80 farklı ülkeye uyarlandı.''

Ülkemizde de; Mersin'de 11 Şubat 2015 günü eve gitmek için bindiği minibüsün şoförü Suphi Altındöken'in tecavüz etmeye kalkıştığı ve karşı koyunca öldürdüğü Özgecan Aslan'ın yaşadıklarından sonra 100 binlerce kişi sosyal medyada #sendeanlat etiketiyle yaşadıkları taciz ve cinsel saldırı olaylarını ve bu konuda ne hissettiklerini anlatmaya başladı. Sen de Anlat platformu sosyal medyada ortaya çıkan bu hareketin bir devamını ve sürekliliğini sağlıyor.

En faydalı özelliği kamusal alanda cinsel tacize ve cinsel saldırıya maruz bırakılan veya tanık olanların yaşadıklarını 'anonim' bir şekilde paylaşılabilmesi. Sen de Anlat, ''kitle kaynak kullanımı (crowdsourcing)'' yöntemiyle meydana gelen cinsel taciz ve cinsel saldırı olaylarının verisini tutuyor ve bu sorunun görünürlüğünü artırmaya yardımcı oluyor.

Kanaatimce farkındalık sağlamak için güzel bir uygulama. Tabi yaşadıklarımızı yazacak yada dile dökecek psikolojimiz kalırsa.

“Unutulan ne ister? Ne hafıza ne de farkındalık, sadece adalet (Agamben, 2009: 77).”

Bu uygulamaların kullanımı seneler ilerledikçe artmaktadır. Daha fazla kişi kurtuluyor diye sevinsek mi yoksa daha fazla kişi ihtiyaç duyuyor diye üzülsek mi bilmiyorum. Ağlasak mı gülsek mi bilmiyorum. Sürekli kanayan bir yaramız var ama durduracak çok az etken var. Durmuyor, kanıyor; tükeniyoruz ve her gün canımızdan can gidiyor.  Umarım bizim kanımız tükenmeden, bu vicdan ve insanlık yoksunları tükenir.

Kimsenin ihtiyacı olmaması eğer olursa da zamanında kullanma imkanı bulmasını temenni ederek uygulama linklerini de ekliyorum.

https://play.google.com/store/apps/details?id=tr.gov.egm.kades&hl=tr&gl=US

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.bos4apps.kirmiziisik&hl=tr&gl=US

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.safetipin.mysafetipin&hl=tr&gl=US

https://sendeanlat.harassmap.org/tr/report

“Şiddet yaygınlaştıkça, şiddeti anlamak, tasnif etmek neredeyse dünyayı anlamak kadar zorlaşıyor (Çelebi, 2010).”

 

“...Çığlık gibi tek olan şiddet, bugün bilim gibi evrensel olmuştur. Dün yargılanıyordu, bugünse yasa koymaktadır... (Camus, 1975).”