Deprem Nasıl Ölçülür?

Yaşadığımız felaket sebebiyle deprem gerçeğiyle tekrar yüzleştik. Peki deprem nedir, nasıl oluşur ve nasıl ölçülür biliyor muyuz? Bu yazımda sizlere meydana gelen depremlerin nasıl ölçüldüğünü anlattım, iyi okumalar!

Ülkece zor zamanlardan geçtiğimiz bu günlerde hepimiz tekrar tekrar deprem gerçeğiyle yüzleşiyoruz. Haberlerde son dakika altyazılarında 7,7 ve 7,6 şeklinde gösterilen değerlerin nasıl ölçüldüğünü hiç merak ettiniz mi? Depremin nasıl ölçüldüğüne hemen geçmeden önce depremin ne olduğunu ve nasıl oluştuğuna bir göz atmamızda fayda var.

Deprem nedir?

Tektonik kuvvetlerin veya volkan faaliyetlerinin etkisiyle yerkabuğunun kırılması sonucunda ortaya çıkan enerjinin sismik dalgalar halinde yayılmasıyla ortamı ve yeryüzünü kuvvetle sarsması olayına deprem adı verilmektedir. Tektonik hareketlerin etkisiyle kırılan yer kabuğuna da fay adı verilmektedir.

Deprem nasıl ölçülür?

Öncelikle bu konuda çokça karıştırılmakta olan iki terimden bahsetmemizde fayda var. Bu iki terim; deprem şiddeti ve deprem büyüklüğüdür. Bu terimleri AFAD şu şekilde açıklamaktadır:

Deprem Büyüklüğü; depremin meydana getirdiği enerjiyi karakterize eden ve hesaplamalar sonucunda bulunan bir değerdir. Diğer bir deyişle sismoloji merkezleri tarafından açıklanan rakamsal değerlerdir.

Deprem Şiddeti; meydana gelmiş olan depremin insanlar, yapılar, çevre ve doğa üzerinde meydana getirdiği etkilerin, değişimlerin gözlemler sonucunda derecelendirilmesidir. 

Depremler yer kabuğunun en üst yüzeyinde yer alan ve 100 km kalınlığa sahip olan Litosfer katmanında meydana gelir. Bu sebeple meydana gelen fay kırıklarını göremeyiz ancak ortaya çıkan etkileri gözlemleyerek deprem şiddeti hakkında yorum yapabiliriz. Depremin büyüklüğünü ise sismograf adı verilen cihazla ölçebilmekteyiz.

Sismograf cihazı, yer kabuğunda meydana gelen sismik dalgaları ölçerek bizlere depremin büyüklüğünü rakamsal olarak ifade eder. Doğru sonuçlar elde edebilmenin en önemli noktası depremin merkez üssünün doğru seçilmesidir. Merkez üssü, depremin en yoğun olarak hissedildiği yerdir. Sismik dalgalardaki sapmalar Richter Ölçeği'ne göre ölçülerek depremin büyüklüğü doğru olarak hesaplanmaktadır. Deprem büyüklüğünün Richter Ölçeği'ne göre 1 birim artması depremin gerçek şiddetinin yaklaşık yaklaşık olarak 10 katına çıkması anlamına gelmektedir. Depremin Richter Ölçeği'nde değerinin hesaplanmasında deprem büyüklüğünün hesaplandığı sismograf cihazı ile depremin meydana geldiği merkez üssü arasındaki mesafe km cinsinden kayıt altına alındıktan sonra sismograf cihazının kaydetmiş olduğu sismik dalgaların oluşturduğu sapmaları, mm cinsinden kullanılarak hesaplanmaktadır.