Ilahi Komedya'nın Ilham Kaynağı Beatrice

Dante deyince İlahi Komedya gelir hemen hemen herkesin aklına. Ama aslında onu okumadan önce bilmemiz gereken şeyler var, tam anlamıyla anlayabilmek için. Bu yazımda küçükte olsa size onlardan bahsetmek istiyorum.

           Birkaç yıl önce hazırlıkta okumuştum Dante'den ilk kitabım 'Yeni Hayat'ı. Okumaktan ziyade, etkisi uzun süren kitaplardan .Birkaç yıl olmasına rağmen gece üçten bahsederken 'Çoktan üçlemişti saatle her yıldızın ışığıyla bakılan zamanda.' deyişi hala aklımda çok hoşuma gittiğinden.

           Dante ilk kez komşu evlerden birinde verilen eğlencede görür büyük aşkını küçük bir çocukken. O ilk anda aşık olur kırmızılar içindeki Beatrice'e. Aşkı günden güne büyür ama onu bir daha görmesi yıllar sürücektir. Yaklaşık on yıl sonra yine bir eğlencede karşılaşır Beatrice'le. Aradan geçen onca zamanda onu hiç görmediği gibi yıllar aşkından da birşey götürmemiştir Dante'nin. Bu da onu son görüşü olmuş zaten.Ne kadar da acı... Sadece iki kez gördüğü Beatrice yirmili yaşlarda ölür ama Dante'nin aşkı asırlar geçmesine rağmen hala onu bir nebze de olsa canlı tutmakta. 

           Yeni Hayat'ta şairimiz bu süreçten bahsediyor kendi bakış açısından. Kitabın bir yerinde şairane bir biçimde  gökyüzünün kusursuzluğundan bahsettikten sonra 'Sema ki onsuzluk tek kusuru' demiş Dante aşkı için. Beatrice'in ölümü Dante'nin eserlerinin üstünde büyük bir etkiye sahip olduğu söylenir. Daha da ileri gidecek olursak İlahi Komedya'nın bu aşkın eseri olduğunu söyleyebiliriz .Çünkü Beatrice ölmüş ve Dante'ye göre o cennettedir. Ona ve ilahi ışığa ulaşabilmek için sırasıyla Cehennem(Inferno), Araf(Purgatorio) ve Cennet'i(Paradiso) geçmek zorundadır. Bu yolculukta mitolojik varlıklarla ve tarihi karakterlerle yolu kesişir Dante'nin.Homeros, Sokrates, İbn-i Sina ,İbn Rüşd, Selahaddin Eyyübi ve hatta Kleopatra gibi birçoğuyla. Ünlü şair Vergilius rehberlik etmiş Dante'ye cennete kadar. Cennette ise bu görevi Beatrice üstleniyor.

         Bu eserler yüzlerce sanatçıyıda etkilemiş ve haklarında birçok eser yapılmış. Bana göre bunların başında Botticelli ve Salvador Dali var. Çünkü yaptıkları resimler bir bakıma eseri önünüze seriyor.

         Herşeye rağmen biraz buruk bir aşk hikayesinin temelinde olduğu çok güzel iki eser. Dante'nin hayal dünyasının, ki kimine göre Dante'nin bu yolculuğu gerçekten yaptığı söylenir, yer yer sizi dehşete düşüren ve fikrimce hayret içinde bırakıcak nitelikte olduğunu söyleyebilirim.

            Yinede Beatrice'in bu aşktan hayattayken haberi olmamış. Bilseydi Dante'ye karşılık verirmiydi sizce? Ya da kavuşsaydı Dante Beatrice'e bu eserler bugün hala konuşuluyor olur muydu?