Kendi Kendini Yeme: Otofaji

Kilo problemi olan birçok insan hayatını diyet yaparak geçiriyor ama ne yazık ki verdikleri kiloları hızla geri alıyorlar. Bunun sebebi çoğu diyetin kalori kısıtlaması ve hareket artırılmasına yönelik yanlış bir yöntem kullanılarak uygulanması. Devamı yazımda!

Günlük olarak almamız gereken kalori miktarını kısıtladık diyelim bunu yaparak vücudumuzun evrimsel olarak en iyi yaptığı değişimi tetikliyoruz yani metabolizmayı açlık koşullarına uyarlamayı. Aslında bu durumu telefonumuzun pili bittiğinde gereksiz uygulamaları kapatmasına benzetebiliriz. Misal günde 650 kalori açlık diyeti yapan kişilerin gözden kaçırdıkları nokta, 650 kalorinin kalorimetrede yakılarak elde edilen değer olduğu. Çünkü işin aslı şu ki insanoğlu o değere asla ulaşamaz bunun sebebi ise besinleri yakmamız değil metabolize edebilmemizdir. Ayrıca beynimiz frontal lobun harcadığı enerji düşürülmesinden barsaklarımızın yavaşlamasına böylelikle emilimin daha fazla olmasına stres sebepli fazla yağ depolanmasına kadar uzanan bir süreç dahil olsa da bunlar şimdilik yazımızın konusu değil.

Gelelim şimdi otofaiye. Otofaji, kullanılmayan atıkları geri dönüşüm mekanizması ile geri dönüştürerek besin ihtiyacını azaltma olayıdır. Kendi kendini yemenin yunanca terimi olan otofajide akıllara gelen ilk yaratıcı soru şu: ‘’Kendi kendimizi yersek yok olmaz mıyız?’’ Burada gerçek bir yemek yemek yani sindirim olayı söz konusu değil, söz konusu olan bu işlem bir nevi geri dönüşüm. Vücudumuz yemek ihtiyacını azaltabilmek amaçlı kendi atıklarını parçalayıp tekrar kullanabilir hale getirebiliyor. Örneğin hatalı proteinler, bazı bakteri ve virüsler hatta kanser hücreleri dahil otofaji yardımıyla hammaddelere dönüşebiliyorlar. Otofaji sadece açlık durumunda gerçekleşen bir olay değildir. Aç kalmak hücrelerimizdeki aminoasit gibi hammadde oluşumlarını tetikleyebiliyor. Peki madem durum böyle otofaji neden aç kalma kavramı ile bu kadar yakından değerlendirlidi? En iyisi bunu bir örnekle pekiştirelim.

Örneğin ağaçların sonbaharda yapraklarının renginin değişmesinin sebebinin yaprağın içindeki otofaji sonucu oluşan besinler ve hammaddelerin ağaç gövdesine aktarılmasıyla olduğunu, bir başka örneklendirmede ise buğday başaklarının sararmasının buğdayın gövdesinde ve yapraklarındaki hücrelerde otofaji vasıtasıyla oluşan maddeler ve bitkisel proteinlerin buğday tanelerinde depolanmasını sağlayarak buğday tohumlarının bitki türünün devamlığını sağlayarak besin gereken besinleri temin etmek olduğunu söyleyebiliriz.

                                                                                                                               

Bitkilerden bu kadar bahsetmemiz yeter gelelim insan fizyolojisindeki duruma. Otofaji sağlıklı yaşam döngümüzün içinde yani sirkadiyen ritmimizde var. Geceleri yeterli düzeyde yani en az yedi saat içinde otofaji olayı tetiklenir. Geceleri uyurken yemek yemediğimiz için başlar yani uyurken bu sistemi bir nevi devreye biz katıyoruz. Otofaji konusunda diğer gözden kaçan bir durum da hareket etmek konusu. Çünkü hareket ederken kas hücrelerimizde temizlik fonksiyonları başlar, patolojik dönüşümler engellenir ve aynı zamanda stres sonucu yükselen kortizol düzeyi azaltılır.

Kısacası otofaji bir diyetveya detoks aracı olamayacak kadar önemli bir konu. Üzerine değinmemiz gereken bir diğer noktaysa otofajinin insan fizyolojisi üzerindeki etkileri konusunda yeterli verilere ulaşılamadığından verilen öneriler konusunda dikkatli olunması gerekli. ‘’Bir hafta aç kalın’’ gibi cümleleri dikkate almamak daha yerinde bir durumdur.