Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları

Sürdürlebilir Kalkınma Amaçları neden ortaya çıkmış, tarihi gelişimi nasıl olmuş, neleri kapsar ve ülkemizdeki yeri nedir sorularına cevap veren bu yazım bir serinin ilk yazısıdır. Gelecek yazılarımda bu amaçlar için teker teker neler yapıldığını anlatacağım.

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları

Son zamanlarda giderek popülerleşen bir konu: Sürdürülebilirlik. Peki nedir bu sürdürülebilirlik, dünya için bu kadar önemli mi, ülkeler ve şirketler bu konuda neler yapıyor? Aslında Birleşmiş Milletler (BM) bu konudaki en büyük çalışmaları başlatan kurum ve günümüzde 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacını belirleyip ülkelere yol gösterici konumda. Gelin bu amaçların tarihini, nedenlerini ve yapılan çalışmaları birlikte öğrenelim!

2000 Milenyum Kalkınma Amaçları (Binyıl Kalkınma Hedefleri)

Eylül 2000’de Birleşmiş Milletler’e üye olan 192 ülke insanların yaşam standartlarını yukarı çekmek ve ülkelerin demokrasi bilincini artırmak için dünyayı kalkındırmaya yönelik 8 tane hedef belirledi. New York Binyıl Zirvesi'nde konulan hedefler şöyle sıralanabilir:

1. Aşırı yoksulluğun ve açlığın yok edilmesi
2. Evrensel ilköğretimin sağlanması
3. Cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesi ve kadınların güçlendirilmesi
4. Çocuk ölüm oranının azaltılması
5. Anne sağlığının iyileştirilmesi
6. HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele edilmesi
7. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması
8. Kalkınmaya yönelik küresel iş birliğinin geliştirilmesi

2015 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları

Binyıl Kalkınma hedeflerinden de görüldüğü üzere dünyanın başlıca sorunları karşısında bir şeyler yapabilmek için tüm Birleşmiş Milletler ülkeleri elini taşın altına koymuş ve çalışmaya başlamıştır. 2015 yılına gelindiğinde bu amaçların hepsi için belirli yollar katedilmiştir. Fakat, BM bu gelinen noktayı yeterli bulmamış ve daha radikal hedefler koymak için çalışmalar başlatmıştır.

2015 yılında bu hedeflerin kapsamları genişletilerek birçok yeni hedef getirildi. Temelde ise 3 ana başlık üzerine yoğunlaştırıldı. Bu başlıklar:

•  Aşırı yoksulluğu sona erdirmek
• Eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele
• İklim değişikliğini düzeltmedir.

Bu temel başlıklar çerçevesinde hedef sayısı 8’den 17’ye çıkarılmış ve hedeflerin kapsamı daha radikalleştirilmiştir. Örneğin aşırı yoksul insan sayısının yarıya düşürülmesi Binyıl Kalkınma Hedefleri'nden biriyken, yoksul insan sayısının 0’a indirilmesi Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'ndan birisi. Hedeflerin tamamlanması için son yıl ise 2030’dur. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları sırasıyla şöyle:

1. Yoksulluğa Son
2. Açlığa Son
3. Sağlık ve Kaliteli Yaşam
4. Nitelikli Eğitim
5. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği
6. Temiz Su ve Sanitasyon
7. Erişilebilir ve Temiz Enerji
8. İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme
9. Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı
10. Eşitsizliklerin Azaltılması
11. Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar
12. Sorumlu Üretim ve Tüketim
13. İklim Eylemi
14. Sudaki Yaşam
15. Karasal Yaşam
16. Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar
17. Amaçlar için Ortaklıklar

Birleşmiş Milletler bu amaçlar için özel olarak Birleşmiş Milletler Kalkınma Programını (UNDP) oluşturmuş ve çalışmalarını bu isim adı altında yapmıştır. Küresel bir kalkınma ağı oluşturup, insanların daha iyi yaşam standartlarında yaşamaları için gerekli olan bilgi, deneyim ve kaynakları bu ağ üzerinden sağlamıştır. Bu programın benim de çok sevdiğim bir mottosu vardır. “NO ONE LEFT BEHIND” yani "KİMSEYİ ARKADA BIRAKMA" diyerek yaşayan herkesin iyi standartlara hakkı olduğunu vurgulamışlardır.

Peki Türkiye olarak biz bu amaçların neresindeyiz?

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın 2015 yılında yayınlanmasının ardından her yıl Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Ağı (SDSN) ve the Bertelsmann Stiftung, ülkelerin amaçlar hakkında ne kadar yol katettiklerini gösteren bir rapor yayınlamaktadır. 2019 Raporuna göre, Türkiye 156 ülke arasında 79. oldu ve OECD ülkeleri arasında sadece Meksika’nın önünde yer aldı.

Rapor ülkeleri SKA’lar ve toplam 169 alt hedefleri üzerinden inceliyor ve her bir SKA için yeterlilik analizini gösteriyor. Her ülke gibi Türkiye’nin de SKA’ların hakkında yapılan çalışmaları, ilerlemeleri ve bunların raporlanmasını kontrol ediyor olması gerekiyor. Sürdürülebilirlik alanında, kurumların gençlere yönelik projelerinin çok az olması, üniversitelerde Sürdürülebilir Kalkınma alanında çalışan gençlere örnek olacak ve onları harekete geçirecek bir yapının olmaması Türkiye'deki SKA alanında çalışmaların neden çok ileri düzeyde olmamasının başlıca sebepleri olarak gösterilebilir.

SDSN Youth önderliğinde ülkemizde artık birçok üniversitede Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Öğrenci Toplulukları kurulmaya başlandı. Üniversite öğrencileri için artık bu alan daha bilinir ve daha ulaşılabilir bir konumda. Ben inanıyorum ki bu amaçlar gün geçtikçe daha fazla hayatımızda olacak ve dünyamızı daha iyi bir yer haline getirmek için daha fazla insan çalışacak.

Bu yazılık bu kadar, bunun bir seri olmasını diliyorum.  Her bir yazımda her bir amacı ele alacağım ve o amaç hakkında nedir, neler yapılıyor, neler yapılacak sorularını ele alacağım.