Mutluluk 101

Kelime anlamıyla planlarını gerçekleştirmek, neşeli bir ruh haline bürünmek ve hoşnut olmak olan mutluluk aslında nedir? Mutluluk aslında nedir ve mutluluğun türleri var mıdır? Bu soruların cevabı yazımda!

Tarihte birçok filozof mutluluk kavramını açıklamaya çalışmıştır. Sokrates’e göre mutluluk bilmemektir. İnsanlar varlığına ve kainata dair ne kadar az şey bilirse o kadar mutludur. Arthur Schopenhauer ise nihilist bir filozof olarak mutluluğu uyku hali olarak tanımlamıştır. İnsanın en mutlu olduğu anın uykuya daldığı an olduğunu vurgulamıştır.

Hakkında bu kadar çok şey söylenen, tartışmalar yaratan, sorgulatan mutluluk kavramı bizim için nedir? Hislerin ve duyguların bu kadar değişken olduğu bir dünyada bu kavramı genellemek neredeyse imkansızdır. İnsanoğlu hazzın biteceğinden emin olan tek canlı olarak daima bir sonraki adıma ve beklentiye bağımlı yaşar, zihninin arka planında hep bu vardır. Bütün hislerin ömrü çok kısadır ve sonsuza kadar süremezler. Bu nedenle kendinizi bir histen ayrıştırıp mutlu olduğunuzu söylediğiniz anda bu hissin daha uzun sürmesi isteğinde olmanız kaçınılmazdır. Bu süreyi uzatmak ve devam ettirmek için yaptığımız her şey bunun tam zıttı olan mutsuzlukla sonuçlanır ve buna sıkışıp kalınır. Aynı şey haz içinde geçerlidir. Her zaman haz içinde olmak isteriz fakat bu mümkün değildir. Böylece hazzı acıya dönüştürdüğümüz döngü başlar. Var oluşumuzun herhangi bir alanındaki kalıcılık talebi, insanın ızdırabının sebebidir. Kalıcı olan hiçbir şey yoktur. Bu yüzden genel geçer durumlarda, duygularda mutluluğu aramak ve veri sınamak mantıksızdır.

Peki gerçek mutluluk nedir? Hangi dinden, kültürden, ülkeden olursa olsun daimi arayışta olan biz insanların gerçek mutluluk anlayışının formülü nedir? Herkes için soyut olan ve farklı manalar taşıyan bu kavram aslında genel çerçevede bakıldığında insanın öz arayışının iki şekilde gerçekleştirildiği görülmüş. Kimi için mutluluk anlık bir haz, belirli anlarda yaşanan iyi hissetme patlamalarıdır, nihai amaç budur. Kimi için ise çok daha geniş bir anlamı vardır, daha uzun bir süreçtir, hedefler için yürünen yoldur. Belki de arayışın ta kendisidir. Tam burası da hedonik ve ödomanik mutluluğun ayrıldığı yerdir. Evet doğru, mutluluğun da türleri var. Antik Yunan filozofu Aristoteles’in ayırdığı bu iki başlığı şöyle açıklayabiliriz:

Hedonizm

Milattan önce 4.yy’a kadar dayanan Hedonizm yani Hedonia Yunan kökenli bir kelimedir. Aşırı mutlu olma, zevk ve hazza dayalı mutluluk türüdür. Yaşamın nihai amacı zevk almak, zevki maksimize etmektir. Zihin ve bedenin aldığı zevkleri artırmak ve acıyı en aza indirmek temel amaçlar arasındadır. Günümüzden örnek vermemiz gerekirse Amerikan kültürü bu mutluluk türüne hizmet eden en büyük yapıdır. Anlık zevklerin peşinde koşmak, bu zevklerin sayısını maksimuma çıkarmak, hedonist yani hazcı mutluluğun özetidir.

Eudaimonia

Kelime anlamı ile "iyi talih" ya da "iyi şans" anlamına gelen Eudaimonia da Yunan kökenli bir kelimedir. Yaşamın anlamı, amacı ve değeri daha genel anlamı ile refah olgusuna dayandırılan mutluluk türüdür.  Daha çok artılarımız ve eksilerimizle, güçlü zayıf yönlerimizle kendimizi kabul ettiğimiz sürekli olarak kendimizi geliştirmenin yolunu arayan, ufak ve geçici hazların ötesine geçen, tüm kararlarımızı yönlendiren, bir rehber gibi ışık tutan hayatımızın nihai amacını, anlamını bulmanın yolunu aradığımız mutluluk türüdür. Refaha ve kişisel ideallere göre yaşamakla ilgilidir.

Tüm bu değerlendirmeler ve edindiğimiz sonuçlar doğrultusunda aklımızda tek bir soru kalıyor. Peki biz nasıl mutlu olacağız? Kişiden kişiye değişmekle beraber mesleki gelişim, kişisel gelişim ve genel çerçevede aile ilişkileri mutlu olmamız için büyük önem taşıyor. Genel refah ve özellikle yeteneklerimize zaman ayırdığımız, sürekli ürettiğimiz ve geliştirdiğimiz, bilinç düzeyi yüksek, tüm özelliklerimiz ile insan olduğumuz, iyisiyle kötüsüyle kendimizi kabul ettiğimiz bir ömür bizi uzun vadede mutlu edebilir. Yüzyıllar boyu üzüntüden doyum sağlamayı bir yaşam biçimi olarak benimseyip bunu türkülerine, şarkılarına ve edebiyatına yansıtmış toplumun bireylerinden ayrışabildiğiniz, beraber büyüyebildiğiniz, bir amacı olan, gerçek bağlarla bağlı olduğunuz insanlar olması dileğiyle.