Meditasyonun Zararı Var Mı?

Çoğumuz meditasyonun depresyon ve kaygı gibi olumsuz duygu durumlardan kurtulma amaçlı bir yöntem olduğunu duymuşuzdur. Bu bildiğimiz olumlu yanlarından sadece birkaçı, peki ya ruh sağlığımızı daha da kötüleştirme potansiyelinden bahsetmemiz doğru mu? Gelin birlikte bakalım.

Anksiyete ve depresyon gibi duygu durum bozuklukları ile başa çıkma konusunda meditasyonun ilk akla gelen ve gün geçtikçe de talep gören bir yöntem olduğu aşikar. Ayrıca günümüzde de oldukça modern, üstelik birçok yarara da sahip. Gelin bu birkaç yarara birlikte bakalım. Stres her alanda mevcut, stressiz bir yaşamsa en büyük lütuf. Meditasyonda temel amaç stres ve anksiyete düzeyini azaltmaktır. Diğer bir yandan ise bireylerin farkındalık duyusunu arttırması, kişiler arası ilişkileri kolaylaştırma, hafızayı güçlendirme, iyi hissettirme, unutkanlığı azaltma vb. bahsedebileceğimiz yararlardan sadece birkaçı.

Bu yönteme başvuran insan sayısını net olarak ifade etmemiz biraz zor ancak geçtiğimiz sene yaklaşık 40 milyona yakın kişi tarafından uygulamanın mobil cihazlara indirildiği tespit edildi. Bu yazıyı okumanızdaki sebeplerden bir tanesi belki de başlıkta bulunan zarar kelimesinin yaygın bir terapi yöntemi olan meditasyon ile nasıl bir bağlantısı olduğunu merak etmenizdi. Her ne kadar bu olay sizi şaşırtmış olsa da çeşitli çalışmaların desteğiyle evet maalesef bu durum biraz olağan. Yapılan uzun çaplı çalışmalara göre bireylerin yaklaşık olarak %8'inde kaygı, depresyon ve stres gibi olumsuz etkilere ve halüsinasyon gibi bazı olumsuz durumlara sebebiyet verdiği öne sürülüyor. Bizler meditasyonun faydalarını sadece havadan sudan bilgilerle değil pek çok makale ve bilimsel araştırmayı analiz sonucunda elde ediyoruz bu konuda çoğumuz hemfikiriz. Bu yüzden olumsuz bir tarafının olduğunu duymak da evet biraz mantıksız gelebilir. Ama aslında yapılan bu çalışma bizlere bilim insanlarının bu sorunların uzun zamandır farkında olduklarını gösteriyor. 

1977'de Amerikan Psikiyatri Birliği eşliğinde meditasyonun yararlarının yanı sıra tehlikeli durumlara yol açabileceği konusunda çeşitli fikirler öne sürüldü. Eskiden yayınlanmış olan çeşitli meditasyon kılavuzlarında da doğru uygulama yapılmadığı takdirde zihnin huzursuz, kararsız ve karmaşık bir hale dönüşebileceği konusu ele alınmış. Peki bu durum kaygı ve stres bozukluğu sonucu meditasyona başvuran insanlar için ne anlama geliyor? İşin kuşkulandırıcı tarafı bazı kişilerin yarardan çok zarar görmesi mümkün mü? Bu ve son çalışmalardan elde edilen kanıtlar maalesef bizlere bunun mümkün olabileceğini gösteriyor. 

                                                                                                      

Meditasyonda temel amaç bireylerin öz farkındalık duyusunu açığa çıkartmaktır. Burada bulunan teknikler kişilerin farklı bilinç durumlarını uyarma amaçlı geliştirilmiştir. Aslında amaç bireylerin kendilerini farklı bir şekilde deneyimleyip sıradan bir benliğe meydan okuması. Tam da burası kafaları karıştıran nokta! İşin sancılı kısmı ise bu deneyimlerin her zaman mutluluk verici veyahut hoş bir sonuca ulaştıracakmış gibi bir beklentiye sokması. Özetle bu durum ne derece doğru? Örneğin kişinin ölümü canlandırması, çürüyen bir ceset bulup çürümesine odaklanması konusunda tavsiye edilen çeşitli meditasyon teknikleri bulunmakta. Burada tekniğin amacı kişinin korkması ve tiksinmesi en sonunda da dünyadan ve kendisinden doğabilecek endişeleri ortadan kaldırması gibi bir durumun söz konusu olması bekleniyordu. 

Günümüze bakarsak meditasyonun tercih sebepleri insanların kendilerini geliştirmek ve iyileştirmek amaçlı olduğunu ifade etmek oldukça doğru bir tabir. Çünkü bireylerin asıl isteği ve amacı duygulara, yaşanılan olay ve durumlara daha dayanıklı, endişe duygusunun az yaşandığı daha az depresif ruh hallerine bürünmek. Meditasyonun istenilen olumlu sonuçlara ulaştırması gayet güzel çünkü bizim amacımız bu fakat bazı koşullar altında meditasyon olumsuz bir deneyimimizi de uyarabilir mi? Zihnimiz geçmişte yaşadığımız olumsuz olaylar ve travmaları canlandırırken yanlış ve yoğun uygulama yöntemleri ile gün yüzüne çıkarabilir. Asıl açığa kavuşturulması gereken kısım da bu!  Bu fikir hala araştırma safhasında olsa da doğru teknik kullanımının önemini biraz daha fazla kavrama konusunda işimize yarayabilir.

Yapılan yoğun ve ağır meditasyon uygulamalarının bu gibi sonuçlara yol açabileceği çeşitli araştırmalar ışığında halen devam ediyor. Dileriz ki bu çalışmalar kanıtlarla desteklenip gün yüzüne ulaştığında sorumuzun cevabı hayır olsun. Öte yandan oluşabilecek olumsuz ve negatif etkilerin daha önceden zihinsel sağlık sorunu olan kişileri mi yoksa herkesi mi etkisi altına alabileceği meçhul. Buraya kadar üzerinde durduğumuz bilgiler meditasyon aracılığı ile huzuru arayan pek çok birey için kafa karıştırıcı ve endişe verici bir durummuş gibi görünebilir ancak hemen karamsarlığa kapılmak doğru değil. Çünkü biliyoruz ki zihin anlayışımız oldukça sınırlı. Meditasyon gibi zihin değiştirici uygulamaların bizlerde oluşturduğu tepki verme mekanizması konusu hala net değil. Her olayın olumlu bir yanı olabileceği gibi bu yöntemin de olumsuz bir yanının olması olağan bir durum.

Burada işin odak noktası aslında meditasyonun her derde deva olmadığı, her insanda işe yaramadığı ve negatif etkilerinin de oluşabileceği, kimlere daha uygun olduğu, hangi koşullar altında yararlı ve zararlı olabileceği gibi konuların gözden kaçırılmaması gerektiğidir. Bu yüzden bu gibi konularda uzman kişilerin, bireylere özel doğru yöntemlerle meditasyonu uygulaması, ticari amaçlarını göz ardı etmeleri de oldukça önemli bir nokta.