Kırgızların Kökeni ve Kültürü

Kırgızlar, adlarını en uzun süre korumuş Türk topluluğu olarak bilinir. Kırgızların kökenlerini, kültürlerini ve Kırgız adının nereden geldiğini öğrenmek için yazımda seni bekliyorum!

Kırgızların kökenleri nereden gelir?

Çeşitli kaynaklara göre Kırgızlar uzun boylu, kızıl saçlı, yeşil gözlülerdi. Bazı görüşlere göre Kırgızların kızıl saçları, slav atalarından kaynaklanmıştır. Çin kaynaklarındaki mitolojik hikayeler, Kırgızların kurt soyundan geldiğini ve böylelikle Göktürklerle akraba olduklarını söyler. Aynı zamanda Kırgız hükümdarlarının, Oğuzların mitolojik hükümdarı Oğuz Han ile bağlantılı olduğu kaynaklar mevcuttur.

Kırgız adı nereden gelir?

Çin kaynaklarına göre Kırgızlar, Hun döneminde Gekun ve Jiankun adlarıyla, diğer dönemlerde ise farklı adlarla dile getirilmiştir. Türk yazıtlarında ise Kırkız olarak anılırlar. Çeşitli görüşler Kırgız isminin, topraklarının renginin kızıl olmasıyla ilgili olabileceği gibi “gezmek” kelimesi kır-‘dan, Kırk Oğuzdan yahut kırk sayısının çoğulundan (kırk + z = kırkız) gelebileceğini söyler.

Kırgızların Kültürü

Hükümdarlar Yeşil Dağ adında bir yerde oturur, büyük otağları olurdu. Boy beyleri ise daha küçük otağlarda yaşardı. Hükümdarlık göstergesi için tuğ kullanırlardı.

Topraklarında demir bol bulunurdu. Silahlarını kaşa adı verilen bir demir çeşidinden yaparlardı. Silah olarak ok ve yay, ayrıca da mızrak kullanırlardı.

Oldukça katı yasaları vardı. Buna göre savaştan kaçanlar, görevlerini düzgünce yerine getirmeyenler ve hırsızlar idam edilirdi.

Kışın epey soğuk olduğu için insanlar ağaç kabuklarıyla kaplı evlerde otururdu. Çadırları keçedendi ve suları takip ederek göçebe yaşarlardı.

Pek meyve ve sebze yetiştirmezlerdi. Daha çok arpa, buğday, darı, yulaf ve pirinci öğütüp un yaparlardı. Ondan da ekmek, yemek ve içki yaparlardı.

Et yer kımız içerlerdi. Tahta atlar yani kayaklar üzerinde kayarak avlanırlardı.

On iki hayvanlı takvimi kullanırlardı ve yılbaşına "Baş ay" derlerdi.

Tarımla ilgili işlerle daha çok kadınlar ilgilenirdi. Kadınları ve erkekleri akıllı, yiğit ve cüretliydiler.

Şamanlarına "Kam" derlerdi. Kam yılın belirli bir gününde gelir, şarkıcılar ile çalgıcılar hazırlanırdı. Çalgılar çalınıp şarkılar söylenince kam kendinden geçer ve önlerindeki yıl başlarına gelecek iyi ve kötü şeyleri anlatırdı.

Kaynaklara göre Kırgızlar, ateşin arındırıcılığına inandıklarından, ölünün günahlarının temizlenmesi için onları yakarlardı. Müslümanlarla komşu olduktan sonra ise ölülerini gömmeye başlamışlardır.

Yazımda; Hayrettin İhsan Erkoç’un, Yenisey’den Seyhun’a Türkler adlı kitabından kaynak aldım. Okuduğunuz için teşekkür ederim.