Impostor Sendromu: Başarının Getirdiği Mutsuzluk

Durmak bilmeden çalışıp sadece başarılı olmayı hedefleyip bunun karşılığında dışarıdan takdir alsanız da içten içe kendinizi yetersiz ve değersiz mi hissediyorsunuz? Belki de bunun bir nedeni var: Impostor Sendromu. Gelin bu konuya biraz yakından bakalım!

Psikoloji literatüründe impostor sendromu; bireyin hayatında birçok başarı elde etmiş olmasına rağmen kendini yetersiz, beceriksiz hissetmesine sebep olan bir duygu durum bozukluğudur. Bu bozukluğa sahip olan insanlar elde ettikleri her şeyin şans eseri olduğuna ve çevresel faktörlerin yardımıyla gerçekleştiğine inanırlar. Çevrelerindeki insanları gerçekte olduklarından daha yetkin görünme konusunda kandırdıklarına inanırlar. Bir nevi kendilerini ‘’sahtekar’’ gibi hissederler. Her durumda gerçek başarı durumları veya seviyelerinden bağımsız olarak iç dünyaları aynıdır. Bu sendromu yaşayan insanların başarı seviyeleri potansiyellerinin altındadır. Sürekli başarısızlık algıları tetiktedir. Sürekli kaçınmalarıyla bilinirler, bilgilerini genişletmek ve kariyerlerinde ilerlemek için gerekli olan adımları atmaktan çekinirler. Başarı olanaklarının yanlarından geçip gitmesine izin verirler. Peki bu sendromun belirtileri nedir, bizde olduğunu nasıl anlayabiliriz:

-Geriye dönüp baktığınızda elde ettiğinizin başarıların hepsinin tesadüfi olduğunu düşünmek.

-Yaptığınız işte uzman olmanıza rağmen aslında tam olarak ne yaptığınızı bilmediğinizi düşünmek.

-Hak ettiğinizden daha fazla övgü aldığınızı düşünmek.

-Bir konuda karar almadan önce aşırı planlı, mükemmeliyetçi davranmak.

-Sürekli daha iyisini yapmanız gerektiğine inanmak ve çalışmalarınızın yetersiz olduğunu düşünmek.

 

Impostor sendromunun başlıca nedenleri arasında bireylerin çocukluğunda ailesi ve çevresi tarafından ağır bir şekilde başarı baskısı, sürekli eleştiri ya da aşırı takdir görmeleri yer alıyor.

Bireylerin yetiştiği ortam çok önemli bir etken. Örnek vermemiz gerekirse ebeveynler çocuklarının başarılarına, yetkinliklerine göre onlara sıfat ve etiket atıyorsa bu sendromun o çocuklarda görülme olasılığı artıyor. Çocuklar bu etiketlere maruz kaldıkça kaygıları büyüyor. Bu etiketleri karşılayabilmek için bir şeyleri ispatlamaya yöneliyorlar ve derin bir başarısızlık korkusu yaşıyorlar. Bazen tam tersi olarak çocuklar ihmal edildikleri bir evde büyüdüklerinde çok çalıştıkları halde takdir göremiyorlarsa, bu durum da  impostor sendromunu tetikleyebiliyor.

Aralarında birçok ünlü isimin de yer aldığı impostor sendromunu yaşayanların ağzından kesitler paylaşalım:

‘’Ben deli değilim. İnsanların benim çok iyi yaptığımı düşündüğü güzel bir işim olduğunu biliyorum. İnsanlar benim iyi olduğumu düşünüyorlar. Ama ben yine de durmadan endişeleniyorum. Sanki ben bir onay alma bağımlısıyım. Eğer patronum çok iyi bir iş çıkardığımı söylerse, bulutların üzerinde gezerim. Ama tek bir hatamı bulursa beni artık sevmediğini ve kovacağı konusunda endişelenmeye başlarım.’’

‘’Hayatımın belirli bir noktasında olduğumu hissediyorum ve gitmek istediğim yere henüz varamadım. Ve hiçbir zaman varamayacağımı hissediyorum.’’

 Peki Impostor Sendromu ile nasıl başa çıkabilirsiniz?

Öncelikle tavsiye edilecek ilk şey bir uzmandan yardım almak olacaktır.

Yakın çevrenizden, arkadaşlarınızdan alacağınız destekler sizi daha iyi hissettirecektir. Kendinizi hırpaladığınız, boş yere yorduğunuz anlarda yakınlarınız durumun aslında bambaşka olduğunu ve doğrusunu göstermek konusunda yardımcı olabilir.

İspatlamakla uğraştığınız şeylerin aksine içe dönüp en büyük önceliği kendinize verin. Çünkü siz iyi oldukça her şey iyileşecektir.

Bu sendromu yaşadığınız anda farkına varmanız ve bilinçli davranabilmeniz çok önemli. Böylece kafanızda oluşan yanılsamaları bir nebze de olsa hafifletebilirsiniz.