En Büyük Havacılık Kazası: Tenerife Faciası

Kredi: The Sun

Tarihin en büyük havacılık kazası olan ve 583 kişinin ölümüne sebep olan Tenerife Faciasının belki de en büyük ironisi iki uçağın yerdeyken çarpışmış olmasıdır. Hazırlamış olduğum içerikte gelin bu olayı birlikte adım adım inceleyelim.

Her şey 27 Mart 1977 tarihinde İspanya'ya bağlı Kanarya Adaları'ndan Gran Canaria Adası'ndaki havalimanına iniş yapması gereken uçakların, gün içinde havalimanında gerçekleşen ve bir kişinin yaralandığı bombalı saldırı nedeniyle Kanarya Adaları'nın en büyük adası olan Tenerife'de bulunan Los Rodeos Havalimanı'na yönlendirilmesiyle başlamıştır. Pazar günü olduğu için zaten bir hayli kalabalık olan havalimanına yeni bir trafik de eklenince işler iyice karışmıştır. Sisli olan hava durumu da görüş mesafesini oldukça düşürmüş ve işleri zorlaştırmıştır.

Kazadan hemen sonraya ait bir fotoğraf

O yıllarda büyük bir havayolu şirketi olan Pan Am, Boeing 747-100 tipi uçağıyla Los Angeles'tan kalkmış, yolcu almak için New York'a inerek 16'sı mürettebat olmak üzere 396 kişiyle Gran Canaria Havalimanı'na ulaşmak için kalkış yapmıştır. Kazaya karışacağından habersiz Amsterdam'dan kalkış yapan KLM şirketine ait Boeing 747-206B tipi uçakta ise 14'ü mürettebat olmak üzere 248 kişi bulunmaktadır. KLM'in en iyi pilotlarından biri ve aynı zamanda KLM markasının reklam yüzü olan Van Zanten, yakıt almaya karar vermiş ve yolcuları bekleme salonuna göndermiştir.Yakıt ikmalinden sonra yolcular tekrar uçağa alınmış ve KLM, Los Rodeos Havalimanı'nın sahip olduğu tek pistte Pan Am uçağı ile taksi yapmaya başlamıştır. Kule talimatlarına göre KLM pist başına gelip 180 derecelik bir dönüş yaptıktan sonra kalkış konumuna geçerek pisti terk edecek, hemen sonra da Pan Am uçağı C3 taksi yolundan pisti terk edecektir. Fakat daha sonra Pan Am, 747 tipi uçaklar için küçük olan C3 taksi yolundan C4 taksi yoluna gitmesi için talimat alır. Kara kutu kayıtlarındaki ses kayıtlarına göre tam bu esnada kalkış pozisyonu alan KLM'in pilotu Van Zanten'in uçağı kaldırmak için fazla aceleci davranarak motorlara güç verdiği fakat ikinci pilot tarafından engellendiği anlaşılmaktadır. İkinci pilota kuleden kalkış izni almasını söyleyen Van Zanten'in, kulenin kalkış sonrası izleyecekleri rota hakkında bilgi vermesi devam ederken tekrar motorlara güç verdiği ise yine kara kutu kayıtlarından duyulmaktadır. Talimatlardan sonra kuleden "Kalkış için bekleyin, size haber vereceğim." talimatını alan KLM, bu sırada çoktan pistte kalkış için hızlanmaya başlamıştır. Kara kutu kayıtlarından edinilen bilgilerde talimatın sadece onay veren kısmı kokpitte duyulmuş, kalan kısım ise cızırtılardan dolayı tam olarak anlaşılmamıştır. İkinci pilot Van Zanten'i Pan Am uçağının pistte olabilmesi ihtimaline karşı uyarmış olsa da Van Zanten kendinden emin bir şekilde kalkışa odaklanmıştır.

KLM pistte hızlanmaya devam ederken görüş mesafesi 300 metreye kadar düşmüştür. İletişim sorunları ve iyice artan sis nedeniyle uçaklar birbirini kısa mesafe kala fark etmişlerdir. Pan Am uçağını gören KLM'in pilotu Van Zanten, lövyeyi kendine doğru sonuna kadar çekerek dev uçağı yükseltmeye ve uçağı tam karşısından gelen Pan Am uçağının üzerinden geçirmeye çalışmıştır. Bu sırada Pan Am uçağının pilotu Victor Grubbs motorlara tam güç vererek pistten uzaklaşmaya çalışmıştır. Tüm bu çabalara rağmen kaza engellenememiş, yakıt deposu dolu olan KLM uçağı ağırlığından dolayı kalkamamış ve yaklaşık 260 kilometrelik bir hızla Pan Am uçağına çarpmıştır. Çarpışma esnasında Pan Am uçağı kafasını C4 taksi yoluna doğru çevirdiği için uçaklar kafa kafaya çarpışmamıştır. KLM uçağının 4 numraralı motoru, Pan Am uçağının sağ tarafına çarparak kokpitin hemen arkasını parçalamış ve KLM uçağı yaklaşık 150 metre kadar yükseldikten sonra yere çakılmış ve 300 metre kadar pistte sürüklenmiştir. KLM uçağından kurtulan olmamıştır. Pan Am uçağında ise hayatta kalanlar uçağı terk etmeye çalışırken, kalkıştan hemen önce tüm gücüyle çalışmaya başlayan motorlar bir süre sonra parçalanarak etrafa saçılmaya başlamıştır. KLM'deki yakıttan kaynaklanan yangına müdahale eden ekipler sisli havadan dolayı pistteki Pan Am uçağının farkına geç varmışlardır.

Dünyanın en büyük uçak kazası olan Tenerife Faciasında KLM uçağındaki 248 kişiden kurtulabilen kimse olmamıştır. Pan Am uçağındaki 396 kişiden ise 335'i ölmüş, 61 kişi yaralı olarak kurtarılmıştır.

Kazaya Van Zanten'in aceleci davranmış olması, sisli hava, tek frekanstan iki uçakla bağlantı kurulmaya çalışılması ve havacılık jargonunun yanlış kullanılması sebep olarak gösterilmiştir. KLM ve pilotu Van Zanten'e yapılan suçlamaları kabul etmemiştir fakat nihayetinde rekor bir tazminat ödemeye mecbur kalarak toplamda 110 milyon dolarlık bir ödeme yapmışlardır.

Bu büyük kazadan geriye ise kazadan önce iki uçağın aynı karede yer aldığı bir fotoğraf kalmıştır.

Öndeki yakıt alan KLM uçağı, arkadaki Pan Am uçağı