Günlük Hayatta ve Çocukluk Oyunlarımızda Okçuluğun İzleri

Günlük hayatta çok sık kullandığımız kelimelerin aslında birer okçuluk terimi olduğunu biliyor muydunuz? Peki hepimizin çocukken bir kere de olsa oynadığı bilyenin sizce okçulukla nasıl bir bağlantısı olabilir? Bu soruların cevabını merak ediyorsanız içeriğime göz atabilirsiniz!

Sanırım çocukken herkes bilye (misket) veya aşık oynamıştır. Peki bu eğlenceli oyunun aslında "oyun" olma dışında, başparmak kasımızı güçlendirmek için oynadığımızı biliyor musunuz? Veya günlük hayatta kullandığımız "Kepaze" ve "Çile çekmek" tabirlerinin aslında okçuluk terimi olduğunu biliyor muydunuz?

Bilye ile Okçuluk Arasındaki Bağlantı

Geleneksel Türk Okçuluğu'nda veya daha geniş bir tabirle ele alırsak Orta Asya tarzı okçulukta ok atılacağı zaman oku yaya tutturmak için bir teknik kullanılır. Bunun gerekliliği ise genel olarak at üstünde savaşıldığı için okun ve yayın sarsıntılardan etkilenmemesi şeklinde açıklanılabilir. Bu tekniğin adına ise "Mandallama" denilir ve şu şekilde yapılır:

Bu teknik ile yaya yaslandırılarak okun düşmemesi sağlanır. Geleneksel Türk Okçuluğu'nu Batı tarzı yapılan okçuluktan ayıran bir önemli fark da yayın üç parmak ile değil de sadece başparmağın üst boğumundan çekilmesidir. Bu teknik ile de üç parmak yerine tek parmak kullanılarak avantaj sağlanmak istenmiştir. Ayrıca Batı tarzı yaylar Orta Asya tarzı yaylara göre daha uzundur. Uzun yay ise at üstünde dezavantaj sağlayacağı için daha kısa yaylar tercih edilmiştir. Daha kısa yaylarda da üç parmak çekişi mümkün olmamaktadır. Zira parmaklar birbirlerinin üstüne gelmektedir. Yani atalarımız bozkırda hayatta kalabilmek için deneme-yanılma yoluyla kendilerine has teknikler geliştirmişlerdir. Bu yüzden büyükler, çocuklarının başparmak kaslarını ve tendonlarını güçlendirmek için bu tarz oyunlar üretmişler. Böylece her nesil hem oyun oynayıp çocukluklarını yaşamışlar hem de bir nevi savaş eğitimi almışlar.

Rezil "Kepaze"?

Kepaze kelimesi ise herkesin bildiği üzere "itibarsız, haysiyetsiz" insanlar için kullanılır. Bu kelime de bir okçuluk terimi olmak üzere "okçuluğa yeni başlayanların kullandığı yay veya yaya benzer bir gereç" olarak kullanılır. Aşağıda iki farklı kepaze örneğini görebilirsiniz.

  

Bunların ikisi de kepaze örneğidir ve görüldüğü üzere kaliteli malzemelerden yapılmamışlardır. Daha iyi bir karşılaştırma için profesyonel bir yay örneğini aşağıda görebilirsiniz.

Evet bu ikisi arasındaki fark su götürmez. Görüntüde fark olduğu kadar işlevlerinde de çok fark vardır. Bu yüzden günümüzde de kalitesiz ve basit insanlar için kepaze kelimesini kullanılıyor.

Çok Çile Çekiyorum!?

Çile veya diğer adıyla kiriş kelimesi ise yaya takılan iptir.

Okçulukta atalarımız bu ipi yani çileyi çocukluktan itibaren çekerlermiş. İlk başlarda yukarıda da tanıttığım üzere kepazeyle başlanır ve gitgide daha profesyonel yaylara geçilir. Çile çekmek tabiri ise işte buradan gelmektedir. Yani ne kadar çok çile çekilirse insan o kadar başarılı olur anlamına gelir.

Buraya kadar okuduysanız teşekkür ediyorum. Umarım sizlere ufak da olsa bir genel kültür katkım olmuştur.