Futbol Topunun Tarihi ve Üretim Serüveni

Futbol oynamak için gerekli olan tek malzemenin top olduğunu biliyoruz. Top bulamadığınızda bir su şişesi veya koli bandıyla bile idare edebilirsiniz. Peki müsabakaların gerçekleştirildiği futbol topunun geçmişten günümüze hikayesi nedir? Hadi hep beraber öğrenelim.

Oynaması veya izlemesi fark etmeksizin futbolu dünya üzerinde milyonlarca insan seviyor. Nesillerdir sahalarda gördüğümüz o meşin yuvarlak ise ben de dahil olmak üzere çoğu insanda bir heyecan yaratıyor. Gelin futbol topunun tarihçesini inceleyelim.

 

1970 ve Öncesi

Futbol topunun hikayesi 1800’li yıllara dayanıyor. O zamanlar domuz mesanesinin üstüne kaplanan deri yüzey, bir top için yeterliydi. Fakat soğuk havalarda o deri topun halini düşünemiyorum. İnsanlar da bundan muzdarip olmuş olacak ki 1855 yılında Charles Goodyear ilk lastik futbol topunu imal etmiş. Ben de ilk duyduğumda araba lastikleriyle alakası var mı diye düşünmüştüm fakat Charles bildiğimiz araba lastiği markasıyla ilgisi olmayan bambaşka birisi. Uzun yıllar uğraştığı kauçuk reçinesine yüksek ısıda kükürt uygulayarak sert plastiği keşfetmiş. Tahmin edebileceğiniz üzere bu plastiğin sadece futbol topu değil endüstriyel anlamda da kullanım yeri fazlaca olmuş. Daha sonraki yıllarda ülkeler kendi toplarını üretmişler ve standart bir ölçüye uymamışlar. Dünya kupalarında maharetin topda olacağını düşünen taraflar müsabakalarda kendi toplarıyla oynamak istemişler. 1958 yılına kadar böyle devam etmiş ve sonrasında FIFA tek top kuralını getirmiş. Standart ölçüler ve adil maçlar (!).

 

1970 yılında bu tek top kuralı, Adidas’ın da pazara girmesiyle tek top tek marka sistemiyle değişmiştir. Böylece Dünya Kupası için artık tek tedarikçi firma Adidas olmuştur. Günümüzde de her organizasyonda farklı toplarını görüyoruz. Buraya kadar çoğu konuda anlaştık diye düşünüyorum. Peki bu toplar nasıl üretiliyor? Olay burada başlıyor.

 

 

Sialkot

Dünya üzerindeki tüm futbol toplarının %70’i bu şehirde üretiliyor. Futbol topu için amiral gemisi olan bir şehir de diyebiliriz.Çocukların sokak aralarında oynadığı topları da sayarsak günümüzde bu şehirde yılda 65 milyon adet top üretilmektedir. Şampiyonlar Ligi final maçı topu da halı sahada kullandığınız o çok ünlü marka top da... Hepsi!

Bu şehirdeki 2 milyona yakın nüfusun neredeyse hepsi top üretiminde çalışıyor. Şehirde çalışabilecekleri başka bir sektör de yok denebilir. Bu sektör nasıl burada oluştu diye soracak olursanız; futbolu dünyaya tanıtan İngiltere buraya da el atmış (!).

1889 yılına geri dönelim. Bu yıllarda plastik toplar bulunmuş ve oynayan insan sayısı artmaya başlamış. İngiliz bir grup iş adamı bu fırsatı değerlendirerek futbol topu üretip satmanın karlı olacağını düşünmüşler ve farklı işler için gidip geldikleri Pakistan’ın Panjab eyaletinde deri atölyelerinin kendilerine bir futbol topu üretmesini istemişler.

Pakistan da o dönemler futbolun bilinip bilinmediği de meçhul belki de futbol topu oyundan önce ulaştı Pakistan’a… 

 Üretilen toplar İngiltere’ye gemi vasıtasıyla gönderilmiş fakat bu süreç o kadar uzun sürüyormuş ki İngilizler bu ticaretten vazgeçmişler. İlginçtir ki İngilizlerin ticaretten vaz geçmesine rağmen Sialkot şehrindeki küçük atölyeler top üretimine devam etmişler ve kısa sürede kendilerini tanıtmaya başlamışlar. 1980 yılında Dünya Kupası’nın orijinal topunun bu şehirde üretilmesiyle artık dünyaca tanınır hale gelmişler.

 

Teknoloji ilerledikçe fabrikalaşmayı deneseler de, fabrikalaşma Sialkot emekçilerinin elleriyle yaptığı toplar kadar etkili olamamış. Bilgisayar sistemlerinin üretim hattında zayıf kaldığı görülmüş, bu da makinelerin Sialkot’taki kadın, erkek ve çocuklar kadar iyi top üretemediklerini ortaya çıkarmış. Ayrıca üretilen ve kalite kontrolden geçememiş tek bir parti mal olmamış, dolayısıyla da dev markalar her ne şartta olursa olsun Sialkot’tan vaz geçememişler.

El emeğinin bu kadar büyük olduğu bir şehirde konu ekonomiye gelince kapitalist düzende yine hüsrana uğruyoruz. Ortalama mağaza fiyatları 100 dolar olan bu topların üretimini yapan atölyelere top başına 50 cent vermesi işin en keyifli olmayan yönü.

 

Tüm ailenin hep birlikte bir odada oturup futbol topu yaptığı bir şehir olan Sialkot’taki çocuk işçiler de cabası. Son dönemlerde önlemler alındığını çocukların eğitimden uzak kalmamasını sağlandığı söylenmekte.

Büyük bir üretim devi haline gelse de ucuz işçiliğin üzücü örneklerinden biri olduğu kesin. Parasını kazanırken topa vuran futbolcular ve onlara ulaştıran üreticiler…