Sonsuzluk Sanatçısı: M. C. Escher

Yaratıcılık - 23 Mayıs, 2022 - Okuma Süresi: 3 Dk.

23 Mayıs, 2022

Instagram’da ya da diğer sosyal medyalarda görüp de şaşırdığınız eserlerin sahibi Escher. Bunu derste çok sevdiğim bir hocam sayesinde fark etmiştim. Adını söylediğinde tüm sınıf yabancıydık ama eserlerini gördüğümüzde “Evet, evet biliyoruz” demiştik. Eserlerinin yıllara göre nasıl değiştiğine bir bakalım. Size kaç tanesi tanıdık gelecek?

Maurits Cornelis Escher (daha çok M. C. Escher olarak bilinir) Hollandalı ressam ve grafik sanatçısıdır. 448 litograf (taş baskı) ve 2000'in üzerinde çizim yapmıştır. Hollanda, İtalya, İspanya, İsviçre ve Almanya gibi birçok ülkede yaşamıştır. Değiştirdiği ülkelerle beraber çizimlerinin de etkilendiğini söyleyebiliriz. İlk dönemlerinde daha çok yüzler üzerinde çalışmıştır. Yüzler demişken "Eight Heads" eserine bir göz atmazsak olmaz.

Siyah beyaz bir görseldir. Ağaç baskı olarak yapılmıştır. Birçok tekrar eden kadın ve erkek yüzleri yer almaktadır.

Sekizden fazla sayan tek kişi ben miyim?

Aslında tüm yüzleri göremiyoruz. Biraz daha detaylı bakıldığında sekiz yüz aşağıdaki gibidir. Bu bloğu sekiz kere basarak eserini oluşturmuştur Escher. Düz bir matematikle 64 yüz olduğunu söyleyebiliriz.

Siyah beyaz bir resimdir. 8 tane yüzden oluşmaktadır.

Devam eden süreçte - İtalya yıllarında - mimariye merak salmıştır ve eserleride bu şekilde yön değiştirmiştir. Eserlerindeki perspektif değişimi de gözle görülür bir şekildedir. Bu dönemlerindeki eserlerinin sayısı oldukça fazladır. Ancak ben yine daha önce görüp de fark etmediğinizi düşündüğüm bir eserine yer vermek istiyorum: Tower of Babel

Babil Kulesi ahşap baskı yöntemiyle resmedilmiştir. Tepeden bir bakış açısı vardır.

Gelişimine büyük katkı sağlayan bir diğer unsur da kardeşi olmuştur: Berend. Kardeşi onu matematikle tanıştıran kişi olmuştur. Yeni döneminde matematik hatta simetri daha ön plana çıkmıştır. İçinde kaybolacağımız birçok eseri de bu dönemindedir. Adeta bir ilüzyon gösterisinde hissettiren eserlerinden biri de Day and Night:

Mavi tonlamalı ağaç baskı yöntemi kullanılan bir resimdir. Resmin üst kısmında kuşlar sıralanmıştır. aşağılara indikçe bu kuşlar azalmakta ve karelere dönmektedir. Kuşların arkaplanında bir nehir ve şehir yer almaktadır.

İlerleyen yıllarında Alman İşgali'nden kaçmak zorunda kalmış ve doğduğu ülkesine geri dönmüştür. Ancak bir zamanlar orada olduğu gibi değildir. Matematikte simetriden fazlasını keşfetmiş ve bu yolculuk onu sonsuzluğa sürüklemiştir. 2 ve 3 boyutlu birçok eser vermiş ve hepimizin aşina olduğu eserleri bu dönemde çıkarmıştır: Relativity

Taş baskının bütününü farklı birçok yöne giden merdivenler oluşturuyor. Merdivenlerde insanlar bulunmakta. Ancak aynı merdivendeki bir insan yukarı çıkıyormuş gibi görünürken diğeri aşağı iniyormuş gibi görünmekte. Çok boyutlu bir resim görmekteyiz.

Kim aşağı gidiyor kim yukarı çıkıyor?

Sonsuzluk atfında bir eserine daha bakalım: Drawing Hands

Birbirinin resmini çizen iki el görünmekte.

Son dönemlerinde artık her şey daha karmaşık(!) bir hal almıştır. Memleketine döndüğünde ünü de artık zirvelerindeydi. Ancak ününü çok yaşayamayan sanatçılardan biri olmuştur. Şu karmaşık eserlere de bakıp sonlandırabiliriz: Fish and Scales

Sırasıyla siyah ve beyaz birçok balık yer almaktadır. Her birinin boyutu farklıdır.

Kaç balık olduğunu saymak isteyen çıkar mı?

Eski eserlerinin bir karması olarak gördüğüm: Convex and Concave

Mervidenlerle dolu bir avlu görünüyor. Üzerinde insanlar, çocuklar ve bukalemunlar var. Bir bayrağı andıran kumaş üzerinde de geometrik bir şekil yer almakta.

Merdivenler, insanlar, çocuklar, bukalemunlar... Kayboldum.

Durun kapatmadan bir şey daha söylemem gerek. Eserlerini ortaya koyarken adeta gelecekte yapacaklarının kısa bir fragmanı olduğunu söylemek mümkün. Bakacağımız eserlerin her birini başka bir döneminde çizmiştir.

1921- The Sphere

Odasındaki masasında oturan bir adam tavir edilmiş. Ancak görsel bir küreden bakılıyormuş gibi yuvarlak bir perspektife sahip.

1934- Still Life with Spherical Mirror

Bir kitabın üzerinde katlanmış bir gazete ve onun üzerinde de insan kafasına sahip bir kuş figürü yer almakta. Bunun yanında da cam küresel bir şişe bulunmakta. Şişeden yansıyan oda ve adam da resmedilmiş.

1935- Hand with Reflecting Sphere - Self-portrait

Bir el üzerinde tutulan küre var. Bu küreden yansıyan oda ve kendisini gören Escher. Odada kitaplık ve koltuklar görünüyor.

1946- Three Spheres II

Üç küre resmedilmiş. Bunlardan en soldaki parlak olarak görünmekte. Ortadaki küre ise yansımalı bir yüzeye sahip. Resmi çizen adam ve oda görünmekte. En sağdaki ise daha opak bir küre. Boyutları ise eşit duruyor.