Sefarad Yahudileri Kimdir?

Kültür ve Sanat - 29 Ağustos, 2022 - Okuma Süresi: 4 Dk.

29 Ağustos, 2022

Sefarad Yahudileri Kimdir?
Kredi: Canva

İspanya'dan Osmanlı İmparatorluğu'na göç etmiş büyük bir Musevi nüfusu. Sizi bir o kadar ilginç bir o kadar da az bilinen bir toplumla tanıştıracağım. Hazır olun!

Tabii ki öncelikle Sefarad Yahudilerinden bahsetmeden "Sefarad" ne demek bunu cevaplayalım. Sefaradlar; İspanya, Portekiz, İtalya, Yunanistan, Kuzey Afrika ve Ortadoğu'da yaşayan Yahudiler ve onların soyundan gelenlere verilen isimdir. Aynı zamanda İbranice "Sefarad" kelimesinin karşılığı İspanya’dır. Sefarad Yahudileri MS 66 – MS 136 yılları arasında gerçekleşen Roma - Yahudi savaşları dolayısıyla Kuzey Afrika’dan İspanya ve Portekiz’in bulunduğu İber Yarımadası’na zorunlu göç ettirildiler. Burada Sefarad Yahudilerinin bir çoğunluğu İspanya’ya yerleşti ve hayatlarını burada sürdürdüler. Ta ki Kastilya Kraliçesi l. Isabel onları sürene dek...

İspanyol Kraliçe l. Isabel, katı bir Katolik Hristiyandı ve İspanya’da Müslüman ve Yahudi halkının barınmasını istemiyordu. Hatta bir rivayete göre Müslüman ve Yahudiler gidinceye kadar banyo yapmayacağını söylediği ve sözünü de tuttuğu söylenmektedir. Çoğu kaynağa göre de hayatında sadece 2 kez banyo yapmıştır. Aynı zamanda I. Isabel'in Modern İspanya'nın kurucusu olduğu, İspanyol Engizisyonunu* kurduğu ve Kristof Kolomb'un dünya keşfine çıkması için maddi destek sağladığı da gerçektir.

 

( * ) ile gördüğünüz yerleri sayfanın sonundan kontrol edebilirsiniz.

 

Sefarad Yahudileri Kimdir?

Fotoğraf: Kastilya Kraliçesi I. Isabel

 

Isabel, Yahudileri ülkesinden kovmadan önce bir teklifte bulunarak ''Ya hepiniz Hristiyan olursunuz ya da bütün mal varlığınızı bırakıp buradan gidersiniz.'' dedi. İnançlarına sadık Yahudiler inanışlarını değiştirmeyi reddettiler. Bunun üzerine I. Isabel ile Aragon Kralı II. Ferdinand 31 Mart 1492’de Elhamra Kararnamesi’ni yayımladılar. Bu kararnameyle İspanya'da yaşayan Yahudilerin kovulmasına karar verildi. Bunun üzerine Sefarad Yahudilerinin ilk sığındıkları yer ülkenin komşusu Portekiz oldu. Fakat burada da uzun kalamadılar. Geldikten 5 yıl sonra Portekiz Kralı I. Manuel'in de Yahudileri Hristiyanlığa geçirmeye zorlamasıyla sınır dışı edildiler. Bu gelişmelerden sonra birçoğu Osmanlı İmparatorluğu’na sığındı.

Sefarad Yahudileri Osmanlı İmparatorluğu’nun İstanbul, İzmir ve Selanik dahil olmak üzere farklı bölgelerine dağıldılar. Uzunca dönem Osmanlı'da yaşayan Sefarad Yahudilerinin bir kısmı zamanla İslam’ı kabul ederken bir kısmı inancını sürdürmeye devam etti. İleriki dönemde de İngiltere, Hollanda, Kuzey Afrika'nın bazı bölgeleri ve 1948’de kurulan İsrail’e göç ettiler. Göç etmeyenler Osmanlı'dan sonra da Türk devletinde kaldı. Böylelikle, Sefarad Yahudileri Günümüz Türkiyesi'nin Yahudi nüfusunun çoğunluğunu barındırır ve bu oran yaklaşık %96'dır. Geriye kalan %4’ü ise Aşkenaz Yahudilerinden* oluşur.

Türkiye'de fazlaca olmalarını sebebini bir kez daha açıklayabiliriz: Atalarının yüzyıllar boyunca Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşamaları, nesilden nesile İslam dini ve Türklerle iç içe olmaları ve Türk kültürüne adapte olmaları onların burada kalmalarına ve yaşamlarını burada devam ettirmelerine neden olmuştur.

Sadece günümüzde inancını sürdürenlerin değil, aynı zamanda ataları Yahudi olup zamanla farklı inanışlara ve yaşam tarzlarına kaymış olanların da buradaki sayıları oldukça fazla diyebiliriz.

 

Sefarad Yahudileri Kimdir?

Fotoğraf: Sefarad Yahudilerinin Osmanlı Devleti'ne geldikleri anı temsil eden bir resim.

 

Engizisyon*: Katolikliğin katı inançlarına karşı gelenleri cezalandırmak için kurulan kilise mahkemesi.

Aşkenaz Yahudileri*: Yüzyıllarca Orta ve Doğu Avrupa bölgelerinde yaşamış Yahudi toplumu.

Haftalığın PeP'te!

İlk 15'a giren her içerik ile 200 TL kazan!

En popüler yazar sen ol!

Okunma puanını artır, kazan!

Liderlik Tablosu'na göz at!

Bu haftanın en çok okunanları.

E-bültenimize abone ol!

Haftanın en popüler içerikleri, en çok kazananlar ve staj haberleri bültenimizde.

Gizlilik Sözleşmesi'nde belirtilen hüküm ve koşulları kabul ediyorum.