Sanıldığından Daha Eski Bir Yapı: Atatürk Kültür Merkezi

İlk olarak 1946 yılında temeli atılan sonrasında yıkılıp tekrar yapılan Atatürk Kültür Merkezi'nin az bilinen özelliklerine ve bilinmesi gereken tarihine bu yazımda derledim. Öğrendiğinizde çok şaşıracağınız bilgiler ve daha fazlası yazımda!

Projesi Mimar Feridun Kip ve Mimar Rüknettin Güney tarafından çizilen orijinal yapının temeli 29 Mayıs 1946’da atıldı ancak ödenek bulunamayınca yapımı tamamlanamadı. Proje 7 yıl sonra Bayındırlık Bakanlığı’na devredildi ve Mimar Hayati Tabanoğlu’nun projesiyle inşaata devam edildi. İnşa tamamlandıktan sonra bina 1969 yılında İstanbul Kültür Sarayı adıyla hizmete girdi. Ayrıca bu bina, "Dünyanın En Büyük Dördüncü Sanat Merkezi" unvanına sahipti. Açılışında dönemin büyük gösterilerinden Verdi’Nin Aida Operası ve Ferit Tüzün’ün Çeşmebaşı Balesi sahnelendi.

İstanbul Kültür Sarayı; İstanbul Devlet Tiyatrosu, Devlet Opera ve Balesi, Devlet Senfoni Orkestrası’nın daimi sahnesi olarak hizmet verdi. Binanın yerleşiminde 1307 kişilik Büyük Salon, 296 kişilik tiyatro salonu, 502 kişilik konser salonu, 206 kişilik sinema salonu ve 190 kişilik “Aziz Nesin Sahnesi” bulunuyordu.

Yapımı 23 yıl süren bina hizmete açıldıktan kısa bir süre sonra tam da Arthur Miller’in Cadı Kazanı adlı oyun oynanırken sebebi belirlenemeyen çıkan bir yangında yılında harap oldu. Yangında herhangi bir can kaybı yaşanmadı. Yangından sonra onarım işlemleri Hayati Tabanoğlu tarafından 8 yılda tamamlandı ve İstanbul Kültür Sarayı 6 Ekim 1978 tarihinde ikinci kez açıldı. Hayati Tabanoğlu’nun son şeklini verdiği yapı, dönemin mimari anlayışını en güzel şekilde yansıtıyordu. İstanbul Kültür Sarayı 2005 yılına kadar o haliyle hizmet vermeye devam etti.

2005 yılında dönemin Kültür Bakanı Atilla Koç, binanın ekonomik ömrünün tamamlanmış olmasını sebep göstererek yıkılması önerdi. Ancak çeşitli protestolar, medya ve basının göstermiş olduğu tepkiler ve ileriki zamanlarda gerçekleşen siyasi olaylar neticesinde yıkım 2008 yılına kadar ertelendi. Yıkımı ve yeniden yapımı için boşaltılan bina, kullanılmadığı zaman aralığında yağmalandı. Yıkımı 2018 yılında gerçekleşen binanın yeniden temel atma töreni 2019 yılında gerçekleşti ve yeni projenin mimarı, 1969 yılında inşa edilen AKM’yi tasarlayan Hayati Tabanlıoğlu’nun oğlu Murat Tabanlıoğlu oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla Sinan Operası performansı eşliğinde 29 Ekim 2021 tarihinde İstanbul Taksim'de yeniden açılışı yapılan Atatürk Kültür Merkezi; günümüzde bale, opera, konser, tiyatro gibi çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapıyor. Atatürk Kültür Merkezi’nde 2040 kişilik Opera Salonu, 781 kişilik Tiyatro Salonu, AKM Galeri, AKM Çok Amaçlı Salon, AKM Çocuk Sanat Merkezi, AKM Müzik Platformu, AKM Müzik Kayıt Stüdyosu, bir bilgi merkezi olarak kurgulanan ve müzik/sanat/mimari/tasarım gibi ihtisas başlıklarına odaklanan AKM Kütüphane, AKM Yeşilçam Sineması ve AKM Tasarım Dükkânı işlevleriyle oluşturulan birimler bulunuyor.