Pygmalion Etkisi

Kredi: kendini gerçekleştiren kehanet

Beklenti her şey midir? Kişilere dair sahip olduğumuz inançlar bir süre sonra kendini gerçekleştirir. Peki bu nasıl olur? Gelin yazmış olduğum içerikte hep birlikte öğrenelim!

Mitolojiye göre eski Kıbrıs prensi Pygmalion, ki kendisi aynı zamanda bir heykeltraş, ideal dişiliği temsil eden bir kadın heykeli yapmaya başlıyor ve bir süre sonra bu heykel o kadar güzel oluyor ki Pygmalion bu heykele aşık oluyor ve tanrılara "Lütfen bu heykeli gerçeğe dönüştürün." diye yalvarmaya başlıyor. Bu sırada heykele adeta gerçek bir kadınmışçasına davranıyor. Bir süre sonra Pygmalion'un bu yakarışları tanrılar tarafından duyuluyor ve Tanrı Afrodit heykeli gerçek bir kadına dönüştürüyor (Heykelin adı mitolojide Galetea diye geçmektedir.).

Bu yüzden kişilere dair sahip olduğumuz inaçlar ve onlara gösterdiğimiz davranışların, onların performansını etkilediği kavramına Pygmalion etkisi deniyor.

Peki gerçektende kişilerin performanslarına dair inaçlarımız onların performansını etkiliyor olabilir mi? Bununla ilgili gerek işyerlerinde gerek okullarda sayısız bilimsel çalışmalar yapılmış ve bunun gerçekten de doğru olduğu kanıtlanmış .En bilinen deneylerden bir tanesi Sosyal psikolog Rosenthal tarafından 60'lı yılların sonuna doğru yapılıyor.Bu deneyde 18 öğretmen ve 650 öğrenci denek olarak kullanılıyor. Deneyin başında öğrenciler bir zeka testine tabi tutuluyor ve her birinin normal zeka düzeyinde olduğu görülüyor ve ardından öğrenciler iki gruba ayrılıyor. Birinci grup öğrencilerin öğretmenlerine gruptaki öğrencilerin üstün zekalı olduğu söyleniyor. İkinci gruptaki öğretmenlere ise böyle bir şey söylenmiyor. Yani çocukların normal zeka düzeyinde olduğu belirtiliyor. Bir yıl sonra öğrencilerin akademik performansları ve IQ seviyeleri tekrar ölçülüyor ve bir yılın sonunda görülüyor ki gerçekten de öğrencilerin akademik düzeylerinde anlamlı derecede artış var hatta IQ puanları olumlu düzeyde bundan etkilenmiş görünüyor. Peki bu nasıl oluyor?

Aslında bunun açıklaması sosyal psikoloji tarafından şöyle yapılıyor: Bir bireyin performansına dair sahip olduğumuz inanç, ona dair davranışsal sistemlerimizi etkiliyor.Yani biz bir şekilde o bireyin üstün zekalı olduğunu düşündüğümüzde ona dair davranışlarımızı değiştirmeye başlıyoruz. Muhtemelen öğretmenlerin üstün zekalı olduğunu düşündükleri öğrencilere olan davranışları daha farklıydı. Örneğin herhangi bir öğrenci bir soruyu çözemediğinde öğretmen bunu onun performansının düşüklüğüne bağlarken, üstün zekalı bir çocuk yapamadığını söylediğinde, sen yapabilirsin inanaıyorum diye düşünüp buna uygun şekilde ona yaklaştı ve belki tekrar tekrar açıkladı ve sonucunda da öğrencinin performansı bundan olumlu şekilde etkilendi.

 

Yani aslında inaçlar davranışlarımızı, davranışlar da performansı etkilemekte. Bu etki filmlere ve müzikallere de konu olmuştur. George Bernard Shaw'un ünlü eseri My Fair Lady de Profesör Doktor Higgens Çiçekçi Kız DoLittlea bir hanımefendi gibi davranarak onu gerçekten bir hanımefendi yapacağını iddia eder ve bunu başarır. Öyle görünüyor ki bireylere ait sahip olduğumuz inançlar davranışlarımızı, bu davranışlar da onların performansını etkiliyor.