Modernizm ve Post-modernizme Zaman Üstü Bir Bakış

Modernizm nedir? Post-modernizm nedir? Aralarındaki farklar nelerdir? Basit örneklerle modernizm ve post-modernizm...

Biz şu an "post-modern" dünyada yaşıyoruz. Nedir bu post-modern dünya? Buna cevap verebilmek için "modern dünya nedir?" sorusuna cevap vermekle başlayalım. 

Modernizm, Batı kaynaklı bir gelişim ve ilerleme sürecini ifade eder. Modernizm, artık çekirdek-kola sohbetlerine bile konu olabilecek kadar herkes tarafından bilinen, en azından duyulan 'Aydınlanma, Sanayi Devrimi, Reform, Rönesans' gibi olgu ve kavramlarla yakından ilişkilidir. Burada akademik dil kullanarak anlatmak yerine basit örnekler üzerinden gitmek istiyorum : 

1930'larda bir burjuva ailesindensiniz. Edouard Manet ve Picasso'nun tablolarını yorumluyorsunuz. Modernsiniz. 1960'larda modayla yakından ilgilenen bir hanımefendisiniz. Saçlarınıza 'krape' yapıyor ve kahkül kestiriyorsunuz. Tebrikler, modernsiniz! 1970'lerde bir beyefendisiniz ve İspanyol paça pantolon giyiyor ve retro güneş gözlüğü takıyorsunuz. Modernsiniz. 1980'lerde "HEY!" dergisini takip eden bir gençsiniz. Modernsiniz. Yani kısaca modern dünya, yeni dünyadır. Siz ona ayak uydurursunuz. Modern dünya kendi kural ve çizgilerine bir süreliğine bağlıdır.

                                                              

Birçok tanıma göre modernizmin 17. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar sürdüğü belirtilir. Tarihi bölümlere ayırmayı bir zorundalık olarak görüyorsak bu doğru olabilir. Modernizmin yüzlerce tanımından pek çoğuna göre de doğru olabilir. Post-modernizm ise I. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkıyor. Kavramı incelediğimizde 'post' ; 'ötesi' demektir. Yani "modern ötesi" olarak çevirisini yapabileceğimiz post-modernizm aslında modernizmin kurallara bağlı kalmayan hali. Yaygın yanılgının aksine modernizmin zıttı değil. Evet, modernizme tepki olarak ortaya çıkıyor ancak asıl eleştirdiği modernizmin kurallara olan bağlılığı. Yani modernizmin "Elalem ne der?" ine tepkili. Bu sebeple de post-modernizmi modernizmden bıçak gibi kesip ayıramıyoruz. 

         

Gelelim post-modernizme. Yukarıda da belirttiğim gibi modernizmden çok uzak bir kavram değil post-modernizm. Modernizmde tanımlar ve kurallar daha sıkıyken post-modernizm ipleri salmıştır. Yine örnekler üzerinden gidelim. Hepimizin mutfağında sarı bez vardır. Bulaşıklar yıkanınca tezgahın kenarına güzelce serilir bu bez. Klasiktir sarı. Başka renklerdeki bezleri mutfağımızda yakın zamana kadar görmüyorduk. Ama artık bu bezler renk renk. Biraz önce tezgahımı mavi bezle sildim. İnsan ateş yakmayı öğrendi, diller geliştirdi. Sanayi Devrimi, Rönesans, Reform, Martin Luther, baskınlar, sömürgeler tarih sahnesine çıktılar, sahneden indiler. Modern dünyaya geldik. Saçlar krapeli. Pantolonlar İspanyol. Bezler sarı. Moderniz.

2021 yılındayız. Saçınızı bir hafta turuncuya, bir hafta kırmızıya boyuyorsunuz. Takım elbisenizin altına spor ayakkabı giyiyorsunuz. Kulak memenizi 1990'da deldirmiştiniz, şimdi tragusunuzu da deldiriyorsunuz. Siyah ile beyazın uyumlu olduğunu reddediyorsunuz. Bulaşıkları yıkadınız ve tezgahı mavi bezle siliyorsunuz. Tebrikler, post-modernsiniz!