Mayaların Önemli Kalesi: Guatemala

Bu yazımda sizlere tarihi ilginç bilinmezliklerle dolu, aynı zamanda geçmişte ciddi problemler yaşamasına rağmen kendi kültürünü muhafaza etmeyi başarabilmiş eski bir mayalar ülkesi olan Guatemala'dan ve kültüründen bahsettim. Keyifli okumalar!

Guatemala Hakkında Ön Bilgi

       

Dünya üzerinde en büyük yerli halk oranına sahip ülkelerden biri olan Guatemala ülkesi, Orta Amerika'da bulunan, kuzeyde Meksika, güneyde ise El Salvador'un komşusudur. Resmi dili İspanyolca olan ve yaklaşık 13 Milyon nüfusa sahip olan bu ülke, Guatemala Kızılderilileri ve Avrupa'dan gelen insanlardan oluşan çok kültürlü bir yapıya sahiptir. Bu sentez ülkede her ne kadar alışıldık bir durum olsa da, epey zamandır dışlanmış yerli çoğunluk ile çoğu daha zengin olan Avrupalı kesimin varlığı göz ardı edilemiyor. Bugün Guatemala'da 21 farklı Maya dili ve farklı lehçeler konuşuluyor. Bu çeşitliliğin şüphesiz yerel kültürel zenginlikten geldiği de bir gerçek. Kolonyal dönemde İspanya'ya karşı mücadele eden Guatemala, 1821'de İspanya'dan ayrıldı. Bir süre kuzeyindeki Meksika ile aynı toprakları paylaşsa da 1823'ten beri bağımsız bir cumhuriyet ülkesidir.

Ülkenin Doğası

Guatemala, sözcüğün tam anlamıyla toprağın ayakların altından kaydığı bir ülke. Özellikle Pasifik Okyanusu kıyılarını saran ve 3 tanesi aktif olmak üzere toplamda 30 volkanik dağ bulundur sınırlarında. En yüksek olanı dört bin metre ile Tasumulco Dağı'dır. Bir yandan özellikle Attilan, İzabal ve Peten-Itza Gölleri, diğer yandan Atlas Okyanusu'na bakan tarafındaki yağmur ormanları ile doğanın harika tonlarını gözlemlemek mümkündür bu topraklarda. Ülkedeki ormanlar, gözlerden ırak birçok canlı türüne ev sahipliği yapıyor. Özellikle rengarenk papağanlarla karşılaşmamak neredeyse imkansızdır Guatemala'da. Doğal bir hayvanat bahçesi olarak nitelenen ormanlarda; armodiler, leoparlar ve meymunlar ciddi bir kitleye sahiptir. Ayrıca birbirinden zehirli yılanlar ve tehlikeli örümcekler Guatemala'nın göllerinde yaşam bulur kendilerine.

Esrarengiz Maya Kenti: Tikal 

 

Mayalarla ciddi bir tarihi bulunan Guatemala, tarihinde komşu ülkeleriyle sürekli ticaret, dil ve kültürel   etkileşimde kalmıştır. Geçmişi özellikle koloni ve sömürge mücadeleleriyle dolu olan ülke, etnik yapısını büyük ölçüde günümüze kadar koruyabilmesi takdire şayan görülmektedir.

Guatemala için klasik öncesi dönem olarak tanımlanan MS 2000'den 250 yılına kadarki zaman dilimi, Maya kültürünün etkin olduğunu dönemlerdir. Bölgede 1500 yıldan fazla yaşadıkları tahmin edilen Mayaların, gelişmiş bir devlete sahip oldukları, kompleks yazı ve takvim sistemleri var olduğu biliniyor. Bazılarının hzlz ayakta durduğu seremoniler o dönemde kendileri tarafından inşaa edilmiştir. Özellikle Maya kültürünün kutsal kalıntılarıyla kültürel zenginliğini gözler önüne sermekle bebaber Tikal, dünyanın en büyük Maya şehri olarak kabul görmektedir. Şehirde 70 metreye ulaşan tapınaklar, küçük piramitler, konaklar ve taş heykeller bulunuyor. Görünen kısım ise bölgedeki tüm varlıkların ancak %20'si olduğu ifade ediliyor.

Kent hakkında çeşitli efsaneler ve hikâyeler her ne kadar halkın dilinde olsa da bu kentin ilk gözlemciler tarafından incelenmesi ancak 20.yüzyılda mümkün olabilmiştir. Sonrasında gökyüzünden 3 boyutlu lazer tarama ile bölgede araştırma yapılmıştır ve National Geographic tarafından duyrulan sonuçlara göre kentte yüzyıllardır saklı halde 60 bin piramit, ev, yol, sulama ağları ortaya çıkartıldı. Bunun yanında bölgede 10 milyon kişinin yaşadığı tahmin ediliyor.

1979 yılında Peten bölgesi Tikal Ulusal Parkı, UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girmeyi başarmış ve oldukça büyük  meraklı kitleleri kendisine çekmeye devam ediyor.

Guatemala'da Yaşam ve Ülkenin Kültürel Etniği

   

Guatemala halkı aileye oldukça önem yükler ve geleneklerinde kolektif düşünce vardır. Bu yaklaşım el emekleri olan dokumalarına dahi nüfuz etmiştir. Mayalar dönemine kadar uzanan dokuma tezgahlarında işlenen rengarenk kıyafetleri, kişinin kim olduğunu ve nereden geldiğini direkt belli ettirir.
Guatemala'da din olarak Katolik halkı çoğunluğu oluşturur. Ancak her dini kesim Maya inançlarıyla iyi etkileşimli bir birlikteliğe sahiptir. Bunun yanında Mayaların da büyük değer verdiği ekolojik düzen, bugün dahi halk tarafından saygı görüyor ve itina ile korunmaya da gayret gösterirler.

Guatemala 'nın günlük hayatı gerçeklerden kaçınarak aktarılması asla mümkün değil. Çünkü çoğu üçüncü dünya ülkesi gibi bu ülkede de ciddi fakirlik, güvenlik, konaklama ve sağlık problemleri halkın yaşamında etken rol oynuyor. Okuma- yazma oranı düşük olmakla beraber ülkede evsiz olan bir hayli insan vardır ve fakirlik oldukça yaygın hâle gelmiştir. Ülkenin her tarafında ağır silahlı polisler olması ülkedeki emniyetin tam sağlanmadığını gösterir. Her şeye rağmen insaları güler yüzlü, öpüşüp kucaklaşmayı seven bir millettir. Erkekleri tembel olan Guatemala ülkesinde kadınlar işleri kendisine yükleyen ve geçimi sağlayan bir profile bürünmüşlerdir. Ülkede İspanyolca konuşulur ve yabancı öğrenciler için ucuz dil öğrenme imkânları yaygındır.

Guatemala Lezzetleri

 

 Guatemala mutfağı kendi kültüründen çok Meksika ve İspanyol mutfağı etkisinde gelişmiştir. Meksika yemeklerine göre daha az baharatlı olan yemeklerde genellikle et mevcuttur. Mısırdan yapılan tortillalar, siyah fasülye ve pirinç ağırlıklı tüketilen gıdalar olması neredeyse her yemeğin yanında ikram edilmesinden anlaşılır. Ayrıca pepian ve bir çeşit avakado yemeği olan Guacamole de tatmaya değerdir. 

 Guatemala 'da kahvaltıda frijoles adı verilen siyah fasulye, yumurta ve ekmek yenilir. Öğle yemeği ise 'comedores' denilen mekânlarda yenilir. Genelde 4 kişik masaların bulunduğu bu dükkânlarda uygun fiyatlı ama az opsiyonlu yemek seçenekleri vardır. İçecek olarak ise ''licuados'' adı verilen taze meyveler ve sütle hazırlanan bu formül oldukça çok tüketilir. 

Kak'ik Yemeğik

İsmi Maya kökenli olup, "kırmızı" ve "biber" anlamına gelir. Bu yemek, domates, pul biber ve çeşitli baharatlarla yapılan et suyunda pişirilmiş hindi budu ile yapılır. Muz yapraklarından yapılan pirinç veya tamales ile servis edilir. 

 

Bir sonraki yazımda görüşmek üzere, teşekkür ederim...