Kendine Has Tarzıyla: İran Sineması

İran Sineması kendine has tarzı, başarılı senaryo ve oyunculukları ile adından söz ettiriyor. Olaylardan çok durumları ve duyguları sade ve gerçekçi bir şekilde işliyor. En önemlisi de tüm bunları yasaklara ve sansüre rağmen yapıyor. Sansür her şeyin dolaylı, kapalı, sembolik anlatılmasına sebep olmuş. Bazılarına göre de sansür yaratıcılığın gelişmesini tetiklemiş..

Kendi sinemamızdan sonra aşina olduğumuz sinemalar var. Hollywood, Bollywood, Kore derken farklı sinemalara farklı dozlarda aşina durumdayız. Hepsinin kendi izleyicisi var. İzlemeyen bile her birinin tarzını az çok biliyor.Fakat genel olarak hakkında bilgi sahibi olmadığımız bir sinema var: İran Sineması. Türkiye'de de kendi çapında bir izleyicisi var fakat bu çap diğerlerine göre oldukça dar kalıyor. Türkiye'de İran Sinema'sı dendiğinde belki de en bilinen örneği Hz.Yusuf dizisi. O da dizinin İran yapımı olduğunun bilindiği kabul edildiğinde. Bu dizinin de etkisiyle İran Sineması genel olarak dini içerikli şeyler üretir kanısı var. Evet, genel bilgimizin çerçevesi bu şekilde.

 

Bizim diğerlerine oranla daha az bilmemiz ayrı bir konu. Biz şimdi de bu sinemanın biraz içine girelim. Bana göre en başat özelliği tarzının ve tadının farklılığı. Türk Sinema'sından, Hollywood'dan, Bollywood'dan farklı. Bunun farklı sebepleri vardır elbette ama en belirgin ve belirleyici olanı sansür. Sansür sanki zamanla karakteristik özelliklerini belirlemiş gibi. İran dendiğinde ilk akla gelenlerden başörtü zorunluluğu ve dolayısıyla tüm kıyafetin şekli, cinsellik ve sairi sansürün muhatabı. İşte bu sansür İran Sinema'sının bugün kendine özgü çizgisinin, renginin, tadının ve artık yadsınamaz başarısının bir etkeni olarak görülüyor. Yasaklara, kurallara, sansürlere muhatap her şey farklı bir yol ile anlatılmak zorunda kalınmış. Dolaylı, üstü kapalı,sembolik.. Bazı Türk izleyicilerinin dediğine göre de şiirsel.Tabi bu da yaratılıcılığı ve bir tarzı doğuruyor. Şu da var ki bizim tarz dediğimiz şey aynı zamanda bir zorunluluğun çizdiği sınırlar aynı zamanda.

Tüm bunlar nedeniyle belki de istese de Hollywood'a benzeyemedi.Ama aynı zamanda Bollywood'a da benzemiyor. Ondaki olağanüstü olaylar,gerçek dışı yaşam biçimleri ve aşk hayatları yok. Aslında özünde insan, duygular, hayaller aynı sinemayı farklı kılan tüm bunları farklı anlatmak. İran Sineması sakin, durgun ve yavaş. Çoğu zaman merak, korku ve heyecan uyandırmıyor. Hayattan hayat gibi bir kesit. Filmin sonunda ne olacağını  merak etmek yerine o an birinin bulaşık yıkayışını, yolda yürüyüşünü, evin içinde gezinişini izliyorsunuz. Bazen bir telefon konuşmasını dinliyor bazen de öylece camdan dışarı bakıyorsunuz. Bazen bütün bir film birkaç günden ibaret oluyor. Sonra film bitiyor ve şöyle diyorsunuz: Ee ne oldu şimdi?

Filmin sonunda bir olay çözülmüş ya da bir olay yaşanmamış olsa hatta biri ölmüş olsa da bu sonlar hiç bizimkilere benzemiyor. Kıyafetler,evler ,oyunculuklar o kadar aslında basit olamayan bir basit ki bu izlediğim şeyin gerçekte bir set ortamının mahsulü olmasına şaşıyorum. Genel ve büyük olaylar değil küçük, sıradan, günlük olaylar ve hayatlar izliyorsunuz. İşte tüm bunlar bazılarına göre çok sıkıcı ve filmin sonunu getirmesine bile engel oluyor, yavan buluyorlar fakat seveni de çok.Sevenlerse zarif, şiirsel ama gerçekçi olarak görüyor.Bana göre de hayattan gerçek bir kesit. Daha çok duyguları izler gibi. Hele ki oyunculuklar iyiyse. Ve bu konuda da hiç fena değiller ki bazen bu kadar basitlik oyunculuğun kendini en gösterdiği yer oluyor. İşte İran Sineması bana göre bu..Tavsiye ederim. 

Severek izliyoruz,belki bir bakarım,neden olmasın diyenler için kaliteli olduğunu düşündüğüm filmlerin listesi:

Kalbi Kırık

Allah Yakındır

Kızlar Bağırmaz

Satıcı

Hüda'nın Rengi

Elly Hakkında

Hayalin Şirin Tadı

Özgür Yol

Altın ve Bakır

Çeyizdeki Şekerlik

Baran

Melekler Hep Birlikte

İyi Bir İş

Kardeşim Hüsrev

Biri Seninle Konuşmak İstiyor

Bir Ayrılık

Şehrazad (Dizi)