Kafka'nın Dönüşüm Eserinin Arkasındaki Gerçekler

Kredi: Franz Kafka

Franz Kafka'nın dönüşüm kitabını okumasanız da en az bir kere Dönüşüm eserinin çarpıcı giriş cümlesini duymuşsunuzdur. Peki bu muhteşem eserin arkasında kalan gerçekleri biliyor musunuz? Eğer merak ediyorsanız buyurun yazıma!

Kafka’nın belki de en ünlü yapıtı olan Dönüşüm'ü neredeyse hepiniz duymuşsunuzdur. Evet, bir sabah bir adamın kendini ansızın hamam böceğine dönmüş halde bulması olayı. Günümüzde popüler kültür okurlarının dilinden düşürmediği kitap. Böylesi okurların çoğuna göre kitap sadece orta-düşük gelirli bir adamın aniden kendisini hamam böceğine dönüşmüş halde bulması. Ancak tahmin edersiniz ki “Dönüşüm” biraz daha farklı. Bu durumla ilgili elimizde kesin bir bilgi bulunmamasına rağmen çok önemli iki rivayet var. Bu yazımda size sadece rivayetle de kalmayıp kitap ve karakterle hatta Kafka’nın kendi hayat görüşüyle de birebir paralellik gösteren rivayetlerden bahsedeceğim.

1) Kitabın Kapağı Nasıl Olmamalıydı?

Kafka kitabın kapağında hiçbir zaman hamam böceği resmi olmamasını özellikle istemişti. Üstelik yayınevlerinden belki de tek isteği buydu. Dediğim gibi elimizde kesin bir kanıt, yazılı bir belge yok ancak hikayenin özü ve Kafka’nın hayat görüşü göz önünde bulundurulduğunda gayet olağan duruyor. Okuyanların hatta belki de sadece duyanların da bildiği gibi hamam böceğine dönüşen Gregor Samsa’nın hayatından çok kısa bir kesit anlatılıyor kitapta. Ancak biraz üzerine düşünenlerin veya araştırma yapanların bildiği gibi konunun özü bu tip masalsı hikayeden çok farklı ancak buna en son değineceğim şu anlık Kafka’nın hamam böceği resminden uzak durmasının nedenini hikayeye zarar vereceğini düşünmesi. Bu düşüncesinde haklılık payı da var gibi duruyor. Sonuçta günümüzde bile kaç insan kitabı gerçekten anladığını söyleyebilir ki?

2) Gerçekten Hamam Böceği mi? Kitapta "Hamam Böceği" Yazıyor mu?

Yukarıda yazılanları kısmen destekler nitelikteki ikinci konumuz ise Kafka’nın orijinal metinde hiçbir zaman hamam böceği kelimesini kullanmaması. Evet Gregor’un hamam böceğine dönüştüğünü anlamak için böcek bilimci olmaya gerek yok. Kitap ilerledikçe aktarılan fiziksel özellikler birebir hamam böceğini tasvir etse de yazar bu kelimeyi aslında hiç kullanmadı. Bazen yazarın yazdıklarının yanında yazmadıklarının da önemli olduğu ve düşünülmesi gerektiği kanısına vardım bu durumda. Bu arada güzel çevrilmiş kaliteli yayınevinden okursanız gerçekten de hamam böceği kelimesini kullanmadığını siz de fark edeceksiniz

Kafkayı Anlamadık mı?

Bütün sanat eserleri dönemi, coğrafyası ve sanatçısının hayatı çerçevesi içinde irdelenmesi gerekse de "Dönüşüm" bize bu irdelemeyi derinleştirmemiz gerektiğini söyledi. Popüler kültür okurlarının hiçbir şey anlamayacağını ya da sadece hamam böceğine dönüşümü anlayacağını onu da yanlış anlayacağına inanıyorum. Kafka’nın bu eserinin üstüne yazılan eleştirilerin derlendiği bir kitap olduğunu günümüzde bile adından sıkça bahsettirdiğini hatırlatmakta fayda var. Popüler kültür okurlarına tavsiyem bu kadar tartışılan bir kitabın mesajının sadece basit bir böceğe dönüşüm olamayacağını anlamaları ve onların da bu konu üzerinde düşünmeye zaman ayırmaları. Tabii ki herkes düşünmek zorunda değil ama kitabı okumak demek sadece satırları gözünüzle takip etmek değildir. O kitabı anlamadığınız sürece kitabı okumayı bitirdiğiniz anlamına gelmez.  Herkes aynı kitaptan aynı şeyler anlamak zorunda değil elbet. Zaten bu yüzden kitaptaki görüş ayrılıkları için yeni bir kitap çıkmış.

Kafka Gerçekte Ne Anlatmak İstemişti?

Dönüşümü okumak birçok kitaba göre epey zor. Kafka’nın hayatıyla ve yaşadığı dönemle fazlaca haşır neşir olan bu kitabın Kafka'nın hayatı hakkında bilgi sahibi olmadan okunabilmesi gerçekten zor ama bunları bildikten sonra üzerine düşünüp gerçekten de keyif alınabilecek bir kitap.

Bu kitabı beğendiyseniz George Orwell’in (Bilmeyenler için 1984 ve Hayvan Çiftliği gibi ünlü eserlerin yazarı) Aspidistra’sını da okumanız. Konular aşırı benzerlik göstermese de ana temayı sevdiyseniz okumanızı tavsiye edebileceğim bir kitap. Gregor’a ve yazıma vakit ayırdığınız için teşekkür ederim. Okuduklarınızın farkında olmanız dileğiyle…