Kadın Gladyatörler

Gladyatörler filmlerden, dizilerden ve tarihten bildiğimiz ve aşina olduğumuz Roma dönemi savaşçılarıdır. Asıl aşina olmadığımız ise kadın gladyatörlerdir ve bu içeriğimde onlara değindim. İyi okumalar!

Gladyatörler... Ama kadınlar!

Dizi, film ve belgeseller aracılığıyla gladyatörler hakkında birçok bilgiye sahibiz. Bildiğimiz üzere de hepsi erkek gladyatörlerdi ve onların hayatları üzerineydi. Sinema sektöründe yansıtıldığı gibi gerçekte de erkek gladyatörler kalabalık amfi arenalarda dövüşürdü. Bilinenin aksine dövüştürülen bu insanlar her zaman köle değillerdi; tabi köle olanlar da vardı ama bu savaşçıların arasında hüküm giymiş mahkumlar kadar özgür doğmuş insanlar da vardı. Yaygın olan gladyatörlerin erkeklerden oluşmasıydı ama asıl bilinmeyen şey kadın gladyatörlerin varlığıydı. Kadın gladyatörlerin karşılığı "Gladiatrix" idi. Erkek gladyatörler gibi onlar da festivallerde boy gösteriyorlardı. 

İlk önce seyircileri eğlendirme amacı güdüldüğünden yaban domuzları veya bir cüceyle dövüşmelerine izin veriliyordu. Daha sonra birbirleriyle dövüşmeye başladılar. Kalkan ve kılıç dışında bacaklarında ve başlarında zırhlar bulunuyordu. Üst bölgeleri ise erkek gladyatörlerdeki gibi çıplaktı. Antik Roma döneminde kadınların geleceği küçük yaşta babaları tarafından planlanıyordu. Bu nedenle kadın gladyatörlerin de küçük yaşta babaları tarafından dövüş dersi almış olma olsalığı bir hayli yüksekti. Babaları dışında öğretmenlerinden de dövüş dersleri almışlardı. Daha önce bahsettiğim üzere sadece köleler değil; özgür bireyler de vardı bu gladyatörlerin içinde. Peki onlar ne için gladyatör olmuştu?  Özgür bireylerin gladyatör olma isteği şan, şöhret ve paradan geliyordu. Savaşı kazanan mali açıdan refaha ulaşabilirdi. Bu aynı zamanda bir kadını babasından, kocasından veya diğer erkek bireylerden bağımsız kılacaktı. Bir nevi gerçek özgürlüğün anahtarıydı bu savaşlar.

Tabi amfi koltuklarında alkışlayanlar, tezahürat yapanlar dışında desteklemeyenler de oldu kadın gladyatörleri. Roma senatosu M.S. 11 ve 19'da orta ve üst sınıftan kadınların gladyatör olarak savaşmasını yasaklayan yasalar çıkarsa da bu pek etkili olmadı. MS 200 yıllarında İmparator Septimius Severus tarafından kadın gladyatörlere son verildi. Bu sınırlandırmanın temel nedeni evlilik içi parçalanmalara engel olmak ve olimpiyat oyunlarını kadınlardan uzak tutmaya çalışmaktı. 

Romalı bilgin Aulus Cornelius Celsus yazmış olduğu yazıda, kadın gladyatörleri “utanç” olarak nitelendirdi. Kaba saba olarak gördüğü bu kadınlar topluma adeta başkaldırıyordu. Görüşü her ne olursa olsun, tarihte nadiren boy gösteren kadın gladyatörlerin varlığı yazarların aktarımlarıyla gün ışığına çıktı. Dahası Türkiye’de rastlanan mermer bir kabartma kadın gladyatörlerin doğruluğunu bir kez daha kanıtladı. M.S. 2. yüzyıldan kaldığı anlaşılan rölyefin üzerine Amazon ve Archille adında iki kadın gladyatör tasvir edilmişti. Ekteki yazıta bakılırsa her iki kadın da savaştan sağ çıkmayı başarmıştı. (üstteki fotoğraf)

Elbette tek kanıt bu değildi. Arkeologların 2000 yılında Roma Amfitiyatrosu yakınlarındaki bir mezarda yaptıkları keşif son derece önemliydi. Yirmili yaşlarının sonunda olduğu tahmin edilen kadın mezarında değerli biblolar ve yemek kalıntıları bulunmuştu. Herhangi bir hastalığı olmadan öldüğü anlaşılan genç kadına "Gladyatör Kız" lakabı verildi. Gladyatör olduğu düşüncesi yalnızca mezar eşyalarına dayandırılmadı; Roma yasaları gereğince gladyatörlerin şehir dışına gömülmesinin yasak olduğu biliniyordu. Amfitiyatronun yakınında görkemli bir cenaze töreniyle gömüldüğü belirlenen bu kadın bir gladyatördü.