Eskişehir ve Osmangazi

Eskişehir bulunduğu jeopolitik konum itibariyle uzun yıllardır önemini korumakta. Ben sizlere Eskişehir'in Osmangazi ve Osmanlı Beyliği için öneminden bahsetmek istiyorum. Osmanlı Devleti nerede kuruldu tartışmaları sürerken içeriğimin sizlere farklı bir bakış açısı katmasını ümit ediyorum.

         1299'da Karacahisar'ın zirvelerinde bir cihan devleti güneşi doğar.

         Osman Gazi'nin soyu Oğuz Türkmenlerinin Bozok kolunun Kayı boyundan gelmektedir. Babası Ertuğrulgazi Bey kardeşi Dündar Bey ile birlikte 400 çadırlık oymağıyla 1260'lı yıllarda Sultanhöyüğü veya Eskihisar olarak bilinen günümüzdeki Eskişehir bölgesi ve Söğüt (Söğüt kışlak Domaniç yaylak) arasına yerleşti. Burası Odunpazarı ilçesindeki Türkmen nüfusuyla ve yerleşim şekliyle Batı Anadolu da Türkleşen önemli yerlerden birisiydi ve Anadolu Selçuklu Devleti'ne bağlıydı. Söğüt ,Domaniç, Eskişehir ve Bilecik çok yakın konumda olan yerlerdir. Ve Ertuğrulgazi'nin bölgeye yerleştiği dönemde bölgede dışarıda Bizans'a bağlı ancak normalde bağımsız tekfurlarla birlikte Türkmenler yaşamaktaydı. 

        Ertuğrulgazi'nin takip ettiği uyum politikasıyla beylik yönetilmekteydi. Babasının ardından beylik postuna geçen Osman Bey beyliğinin ilk yıllarında babasıyla aynı siyaseti yaptı. Ancak bir süre sonra Eskişehir'e çok yakın olan Karacahisar kalesi Osman Bey için tehlike arz etmeye başladı. Tarihi kaynaklara göre o dönemlerde Osmangazi'nin kayınpederi Şeyh Edebali Eskişehir yakınlarındaki İtburnu mevkiinde yaşamaktaydı. Osmangazi sık sık Eskişehir civarına gelmekteydi. Zaten Şeyh Edebali'nin kızı Bala Hatun'la evlenmesi sırasında Eskişehir Beyi ile yaşadığı gerilim Osman'ı her zaman düşmanlarına karşı tetikte tutuyordu. Sene 1288 olduğunda diğer tekfurlarla birlik olan Karacahisar Kalesi tekfuru Osman Bey'e karşı ittifak kurmuştu. Bu düşmanlığın ardından Osman Bey Selçuklu Devleti'ne vergi veren Karacahisar Kalesi'ni kuşatma altına aldı ve kaleyi fethetti. İşte bu kale Osmanlı Beyliği'nin fethettiği ilk kaleydi. 

         Kale önce iskan edildi. Kalede bulunan kilise camiye çevrildi. Osmanlı'nın ilk kadısı olarak Tursun Fakih atandı,  Şeyh Edebali'nin izni ve rızasıyla Karacahisar Kalesi'nde Osman Bey adına ilk cuma hutbesini okudu ve sikke(para) basıldı (Orhangazi için basılan para Karacahisar'da bulunmuştur, çalışmalar devam etmektedir.), akabinde Eskişehir' de bayram hutbesi okundu ve bayram namazı kılındı (1299). İlk kanunlar konulmaya başlandı, fetihten sonra Karacahisar'da bir pazar kuruldu ve ilk Osmanlı vergisi de Osman Bey tarafından konuldu. Bu süreçte Osman Bey de Eskişehir'e yerleşmişti. Osman Bey döneminde başlayan devlet geleneğine göre fethedilen yere ilk önce kadı atanır, hutbe okutulur ve pazar yeri belirlenirdi. Kale'nin fethinden sonra Osman Bey kalenin Subaşı'lığını (komutanlığını) ağabeyi Gündüz Bey'e verdi. Bu kale aynı zamanda Orhan Bey'in de bey olmadan önce tecrübe kazandığı yerlerden birisi olmuştur. Osmanoğulları Beyliği Osmangazi tarafından kurulmuştur. Beyliğin önemli yönetim merkezlerinden birisi de burası görünmektedir. 

 

         İşte Osmanoğulları Beyliği'nin kazandığı ilk başarı ve Osmangazi'nin tarih sahnesine çıkışı böyle başladı. Hutbe okutmak ve kendi adına para bastırmak bağımsızlık ve beylik alametleri olduğu için Osman Bey'in de çevrede ve tüm Anadolu Selçuklu Devleti'nde namı arttı. Osman Bey'in Beyliği'nin ilk merkezi Söğüt ikinci merkezi ise Karacahisar'dı. Bu fetih Osman Beyi gazilikten uc beyliğine yükseltmişti. 

         Karacahisar kalesi günümüzde Eskişehir Karacaşehir köyünde bulunmaktadır. Ve Prof.Dr. Halil İnalcık hocanın başlattığı kazı çalışmaları 1999 yılından bu yana devam etmektedir.  Kazı alanında Bizans dönemine ait, Germiyanoğulları Beyliği'ne ait ve Selçuklu Devleti'ne ait sikkeler bulunmuştur. Ve seramik ve metal parçalar halinde tarihi kalıntılar bulunmuştur. Osmanoğulları Beyliği döneminde Eskişehir'in önemi tarihçiler tarafından da defalarca vurgulanmıştır. Osmangazi'nin nökeri (yoldaşı) Köse Mihal adındaki önceden tekfur sonradan da Osmangazi'nin yoldaşı olan kişinin adı halen Eskişehir de yaşamakta; Mihalgazi. Antik çağlardan beridir ve en son da Selçuklu Devleti döneminde çok önemli bir yere sahip olan Eskişehir; Osmangazi'nin de beyliğinin temellerini attığı merkezlerden birisi olarak kabul görmektedir. Günümüzde Osmangazi'nin adı Eskişehir'de Eskişehir Osmangazi Üniversitesi olmak üzere birçok yerde yaşatılmaktadır. Karacahisar kalesindeki kazı çalışmaları uzman ekip tarafından hale devam ediyor. Orada bulunan her şey Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemi hakkında çok önemli bilgiler veriyor. Bakalım önümüzdeki günlerde hangi kanıtlara ulaşılacak? 

        Sağlıcakla kalın...