Eski Türklerde Yemek Kültürü - McCase

Eski Türk Mutfağında ne yenilir ne içilirmiş gelin hep beraber bir göz atalım.

Eski Türklerde Yemek Kültürü

Türk mutfağı dünyanın en lezzetli ve orijinal yemeklerinin çıktığı mutfaklardan birisi. Böyle bir yemek kültürünün de ortaya çıkması yemeğe verilen önemden zaten. Örnek olarak Orhun abidelerinde “Aç milleti doyurdum, çıplak milleti giydirdim.” ifadesi gösterilebilir. Peki, Eski Türk mutfağının özellikleri nelermiş, ne yiyip ne içiyorlarmış gelin hep beraber öğrenelim.

Aslında mutfak kelimesi bizim dilimize Arapçadan geçmiş. Mutfak kelimesini kullanmadan önce bizler mutfak kelimesi yerine "aş ocağı, aşlık, aş evi, aş taamı" kelimelerini kullanıyormuşuz. Mutfağımıza da oldukça bağlıymışız aslında. Buna şöyle bir örnek verebiliriz, Budizm’den etkilenen Göktürk hakanı Bilge Kağan, bu dini kabul etmek istemiş ve vezirine konuyu açtığında veziri bu dinin kendi yaşam tarzlarına uymadığını, Budizm’in ‘kımız’ ve ‘kırmızı et’ yemeyi yasakladığını söylemiş ve Bilge Kağan'ı bu fikrinden vazgeçirmiştir.

Eski Türklerin yemek kaynağı çoğunlukla hayvancılığa dayanıyordu ve özellikle de erkek hayvanları seçip hayvanların çoğalmasını engellememeye çalışıyorlarmış. Genellikle at ve erkeç (erkek keçi) etini tercih ediyorlarmış. Hatta bunu “Erkeç eti ilaç olur, keçi eti yel olur.” şeklindeki atasözlerinden de anlayabiliriz. Eski Türklerin domuz eti yemediği de biliniyor. Domuzun pis bir hayvan olduğu düşüncesinin yanı sıra domuz etini tüketen Çin devletlerine olan kin ve nefretin, domuz etine karşı ön yargı yarattığı en çok kabul gören nedenlerden birisi. Kebaplar, kavurmalar ve yahniler Eski Türklerde sıkça tüketilen et yemeklerindendir. Yine Eski Türklerin tükettiği ‘paça’ yemeğine Eski Türkler “tapık süngük” derlermiş.  Eski Türk kültüründe etin önemli bir yerinin olduğunu anladık ama bu eti sadece tazeyken mi yiyorlar? Hayır, Eski Türkler konserve de yapıyorlarmış ki bunu çok eski zamanlarda öğrenmişler ve diğer milletlere de öğretmişler. Eski Türklerin eti nasıl konserve yaptığı şöyle öngörülüyor, Türkler tuzlanmış bir et parçasını bir beze sararak, eyerin altına koyuyor burada ezilen et, atın harareti ile içten yanarak adeta pişmesiyle de hazır yiyecek oluyor.

Eski Türkler, etlerini yedikleri bu hayvanların sütlerinden de yararlanıyorlarmış. Sütün tek bir damlasını bile ziyan etmemeye çalışırlar ve bir tür dua olan saçılarında en çok sütü kullanırlardı. Hatta yeni doğan bebeklerin ağzına, iyi ve dişi ruhların kutsal süt gölünden bir damla süt damlatarak ruh kazandırdıklarına inanırlardı. Şamanlar bile çoğu hastayı pişirilmiş süt ile tedavi ederlerdi. Elde ettikleri sütten; peynir, yoğurt, çökelek, tereyağı, ayran gibi ürünler yaparlardı. Mayalanmış kısrak sütünden yaptıkları ‘kımız’ alkollü içkilere “içkü” diyen Türklerin, gerek besleyici bir gıda olarak gerek kutlamalarda çok tükettiği baş içkileridir. Et ve süt dışında yine etin kullanıldığı, Türklerin en sevdiği ve kendilerine özgü yemeklerden birisi ‘tutmaç’. Türk toplumunun yorumuna göre tutmaç ismi, “tutma” ve “aç” kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmekteydi. Yani aç tutmayan daima tok tutan yemek anlamındadır. Tutmaç, son derece besleyici bir özelliğe sahiptir. Kaşgarlı Mahmut’un ifadesine göre; “Tutmaç insanın vücudunu kuvvetlendirmekte ve yüzüne sağlık alameti olarak kırmızılık vermekteydi.'' Tutmaç yemeği bizim bugünkü mantı yemeğimize benziyor. Eski Türklerden itibaren bugünlere gelmiş bir başka yemek de tarhana çorbası. Türklerin çorbaya da et kadar önem verdiğini söyleyebiliriz. Bu kadar yemekten sonra sıra tatlıda! Eski Türklerde ‘helva’ önemli bir yere sahipti. Ölen kişinin ardından helva dağıtılması da eski yuğ törenlerinden kalma bir gelenektir. Bunların dışında ekmek, pilav ve hoşaf da eski Türklerin çokça tükettiği yiyecekler arasında.

Ne diyelim böyle geniş bir mutfağa sahip olduğumuz için çok şanslıyız!