İlber Ortaylı: Dakikalar İçinde Atatürk ve Dünyası

Bu yazımda sizler için Mustafa Kemal Atatürk'ün askeri ve özel hayatını İlber Ortaylı tarafından yazılmış "Dakikalar İçinde Atatürk ve Dünyası" adlı eser bağlamında ele alacağım. Detaylar için tıklayın!

ATATÜRK VE DÜNYASI

Kitabı incelemeye başlarken tahlili, biçim yönünden ve içerik yönünden iki ayrıma dayanarak yapmak fikrimce mantıklı olacaktır. Bu bağlamda kitap, içerik yönünden akademik okuyucuları yahut üst düzey tarih okuyucularını tatmin edici olmayacaktır. Kanaatimce, Ortaylı bu kitabı halkın büyük bir kesimine hitap eden, ortaya savruk olarak dağılmış birtakım bilgileri toplayarak ve düzenleyerek paylaşma gayesi gütmüştür. Kitap lise düzeyinde yahut lisans düzeyinde İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi alan birçok bireyin hayatının önceki bölümünde bildiği ya da bilmesi gerektiği temel bilgileri kapsamaktadır. Ancak bu temel bilgiler üzerinden geçmişten bugüne oluşan bilgi kirliliği tek seferde çözülmüş olmaktadır. Kitabı okumaya başlamadan Atatürk ve hayatı hakkında hiç duymadığım detaylı bilgileri öğrenme hevesi halihazırda bulunmamaktaydı. Bunun sebebi kitabın konseptinin "dakikalar içinde" konseptine haiz olması ve bu bakıma genel bilgileri bana sunacağına duyduğum inancın kuvvetli olmasıydı. Nitekim böyle gerçekleşti. Kitap; Atatürk'ün doğumundan başlayarak ölümüne kadar olan süreci ve buna ek olarak Atatürk'ün hayatına girmiş olan kişiler hakkında da verilen birtakım bilgileri kapsamaktadır. Kitabın en beğendiğim yönü Atatürk'ün doğumundan ölümüne ve hatta ölümünden sonrasında oluşan süreçlere dair bilgileri çok uzun başlıklara bölmesiydi. Kitap içerik açısından zayıf olmakla beraber sahip olduğu "dakikalar içinde" şeklindeki dar konsepte rağmen kronolojik olarak müthiş bir eserdir. El kitabı olarak kullanılabilir ve fikrimce her düzey de ve her alandaki okuyucular için zamansal açısından bir yardımcı olarak başucunda tutulabilir. Yine sahip olduğu biçim açısından genellikle iki sayfanın bir sayfasına yazı bir sayfasına ise fotoğraf konulması günümüzdeki dikkat dağınıklığına ve çabuk sıkılma durumuna sahip olan okuyuculara hitap edecek düzeydedir. Ayrıca kullanılmış olan fotoğraflar internette ya da ortalama kitaplarda bulunan fotoğraflar değillerdir. Genellikle müzelerde bulunan ya da ortalama kitaplarda bulunduğu halde kalite açısından iyileştirmeye gidilmiş yanda bahsedilen konu hakkında çok tatmin edici ve dikkat çekici fotoğraflardır. Nitekim yazılar okunduktan sonra yazı okuma süresi kadar fotoğraf incelemesine de zaman ayrılması fikrimce tatmin edici olacaktır.

Kitap, tarih yazıcılığı açısından her sayfasında bir objektiflik yahut taraf tutmama gayesi gütmeye çalışmıştır. Eğer durum böyle olmasaydı kitapta yazan her başlık için çok uzun yazılar yazılması gerekmekteydi. Çünkü kitapta geçen her başlık günümüzde tarihçiler açısından tartışma konusu olan önemli siyasi ve ideolojik olaylardır. Ancak Ortaylı, bu içeriğe sahip başlıklarda böyle bir akademik tahlile gidemeyeceğini o kişilerin ve olayların o devirde incelenmesi gerektiğini tek cümlede söyleyerek bu ruh durumundan okuyucuyu uzaklaştırmaya çalışmıştır. Kitap 18 bölümden oluşan başlık açısından oldukça kapsayıcı ancak yukarıda belirttiğim üzere konsept açısından çok dar bir kitaptır. Fikrimce Ortaylı bu kitabı "dakikalar içinde" değil de standart bir akademik tarih kitabı olarak yazsaydı bir külliyat olması gerekecekti. Bunun sebebi kitabın Atatürk'ün siyasi, askeri, özel hayatını bir bütün halinde ele alması çabasından kaynaklıdır. Kitapta bahsedilen her kişi yahut yaşanan olay ve olgular için günümüzde pek çok kitap yazılmaktadır. Sonuç olarak kitap sahip olduğu "dakikalar içinde" konsepti esas alınırsa gayet tatmin edici bir kitaptır.