Pygmalion Etkisi: Kendini Gerçekleştiren Kehanet

Ailemiz, öğretmenlerimiz, arkadaşlarımız hepsinin bizden bir beklentisi var bu durum bazen üzerimizde baskı yarattığı gibi bazen de bizim için faydalı bir durum olabilir. Peki nasıl? Pygmalion etkisine göre insanların bizden beklentileri bizi olumlu etkiliyor. Peki Pygmalion etkisi nedir? Gelin beraber öğrenelim!

İnsanların bizden beklentileri, bizim hayattaki seçimlerimizi, davranışlarımızı etkileyebilir. Gün içerisinde insanların bize söyledikleri bir söz, bize karşı olan tutumları modumuzu ister istemez etkiler. Çevremizde bizi olumlu etkileyen insanlara ihtiyacımız var çünkü onların bizden beklentileri bizim performansımızı yukarı çekebilir. Pygmalion etkisine göre bu mümkün!

Peki Pygmalion etkisi nedir, bizi nasıl etkiler?

Beklenti etkisi ve kendini gerçekleştiren kehanet olarak da bilinen Pygmalion etkisi, birine karşı beklentilerimizin, kişinin performansında iyileşme göstermesine neden olduğunu ifade eden psikolojik bir olgudur.

Mesela yolda bir arkadaşınızla karşılaştınız modunuz ne yüksek ne de düşük durumda. Arkadaşınız size çok iyi göründüğünüzü söylerse modunuz daha da yükselir ve çok iyi olmadığınız halde daha iyi hale gelirsiniz. Aksine iyi görünmüyorsun, mutsuz duruyorsun gibi olumsuz şeyler söylerse de söyledikleri sizi olumsuz etkiler ve olduğunuzdan daha düşük bir modda gününüze devam edersiniz. 

Pygmalion etkisinde 4 aşamadan oluşan bir kısır döngü vardır:

1. Başkalarının bizim hakkımızdaki inançları, onların bize karşı davranışlarını şekillendirir.

2.  Başkalarının bize karşı davranışları kendimiz hakkındaki inançlarımızı etkiler.

3. Bu inançlar başkalarına karşı eylemlerimizi etkiler.

4. Başkalarına karşı davranışlarımız, onların bizim hakkımızdaki inançlarını etkiler ve böylece bizi ilk aşamaya geri döndürür.

Peki bu olgunun ismi neden Pygmalion derseniz biraz da tarihinden bahsedelim:

Pygmalion Etkisi nasıl ortaya çıktı?

Yunan mitolojisine göre Pygmalion isimli bir heykeltıraş kadınlara küsmüş durumdadır o yüzden de gerçek bir kadını sevmek yerine, kafasındaki mükemmel kadının heykelini yapar ve bu heykele aşık olur. Onunla gerçek insan gibi konuşur, onunla vakit geçirir. Onun hayatının aşkı olduğuna o kadar inanır ve dua eder ki, tanrıça ona bu kadını bahşeder. 

Neye gerçekten inanırsak gerçekleşmesi zor bile olsa ihtimal vardır. İnanmayı seçmek bizi olumsuz anlamda etkilemez ama bize katkısı olur. Pygmalion gibi şanslı olamayabiliriz, hayatımızda mucizeler gerçekleşmeyebilir ama bir şeye inanmak ve onun uğruna çabalamak bize çok şey kazandırır.

1970'li yıllarda Profesör Rosenthal ve Jacobson California’da bir okulda bu konu üzerine bir deney gerçekleştirmiştir. Bu deneyde öğrencilere bir IQ testi yapılmış ve öğretmenlere öğrencilerin sınav sonuçları hakkında yanlış bilgiler verilmiştir. Öğretmenlerin yüksek IQ'ya sahip olduğu söylenen öğrencilere karşı davranışları ve konuşmaları daha da olumlu olmuş ve bu tutum öğrencilerin kendilerine karşı düşüncelerini olumlu anlamda etkilemiş, motivasyonları artmış ve öğrencilerin zeka seviyelerinde artış gözlemlenmiştir.

Bu etki sadece derste değil ilişkilerimizde, iş ortamında da karşımıza çıkıyor. Örneğin iş verenin, işe yeni aldığı çalışanından beklentisi haliyle yüksek. Onun bu işte çok iyi iş çıkaracağını düşünüyor ve bu düşünce çalışanına karşı tutumuna da yansıyor. Ve onun bu tutumu çalışanını olumlu etkiliyor ve gerçekten de işinde iyi bir performans sergiliyor. Tabii ki başarılı olmamızda birçok etken oluyor ama insanların bize karşı olan beklentilerini boşa çıkarmak, özellikle sevdiğimiz insanları hayal kırıklığına uğratmak istemeyiz. Bu durum abartılmadığı sürece normaldir insanların beklentisi karşılama isteğimiz, onaylanma ihtiyacımız vardır ama bu durum bize zarar vermediği takdirde. 

Kısaca diyebiliriz ki düşük beklentiler bizim performansımızı daha da düşürürken, yüksek beklentiler performansımızı daha da geliştirmemize yardımcı olur.