Zihnimizin Gücü: Plasebo ve Nosebo Etkisi

Kredi: Kreatif Biri

Bu zamana kadar pek çok araştırma yapılsa da beynimizin gücü ve etki sınırları tam olarak keşfedilemedi ve bilinemiyor. Bu konuya yönelik çokça üzerinde durulan plasebo ve kötü ikizi noseboyu merak ediyorsanız, yazımı okuyabilirsiniz.

Tarihi 14.yy dayanan ve kökeni Latince olan Plasebo (placebo) etkisi, memnun etmek anlamına gelir, farmakolojik olarak etkisiz bir ilaç veya pozitif telkinin olumlu bir etki ortaya çıkarma halidir. Plasebo ‘şeker hapı’, iğne, sıvı enjeksiyon hatta cerrahi müdahale gibi bir prosedürün tamamı olabilir. Bazı kişiler plasebo etkisini sadece doktora giderek ya da yardımcı olabilecek biriyle görüştüklerinde de yaşayabilirler.  Nosebo (nocebo) etkisi ise, zarar vermek anlamındadır, kişinin bir durum karşısında gösterdiği negatif beklentilerin kendisini olumsuz etkilemesi halidir.

Özellikle psikosomatik hastalarda etkili olan plasebo ve nosebo etkisi, hastaların sağlık durumlarına ilişkin beklentilerinin etkisidir.  Kişi ne kadar büyük bir beklentiye girerse karşılığında da o kadar olumlu ya da olumsuz sonuç alacaktır.

Plasebo etkisinde, beynin ‘ödül’ bölgesi aktive olur. Benzer şekilde nosebo etkisinde ise kişinin yenik düşeceğine yönelik inancı, vücudun zihinsel ve fiziksel dayanıklılığına zarar verir.

   

Plasebo etkisine en iyi örneklerden biri İkinci Dünya Savaşı sırasında yaşanmıştır. Savaş sırasında görev yapan Doktor Henry Beecher, yaralı gelen Amerikan askerlerine vereceği ağrı kesici morfini bitince onlara salin solüsyonu yani tuzlu su vererek morfin olduğunu söylemiştir. Askerlerin %40'ı bu tedavinin ağrılarını dindirdiğini belirtmiştir.

Plasebo ve nosebo, aslında beynin koşullara bağlı olarak ‘sanal bir algı’ oluşturduğunun ve vücudun yaşamsal belirtileri üzerinde ‘yanıltıcı’ bir etkisi olduğunun en büyük kanıtıdır. Algı her ne kadar sanal olsa da, sonuçları gerçektir. Mesela nosebo etkisi kimi zaman ölümcül dahi olabilir:

1970’li yıllarda geçen olayda, bir adam hastaneye gidiyor ve karaciğer kanseri olduğunu, sadece birkaç ay ömrü kaldığını öğreniyor. Bunun üzerine hasta karaciğer kanserinde gözlenen semptomları gösteriyor ve birkaç ay içerisinde gerçekten de hayatını kaybediyor. Daha sonra yapılan otopsiler sonucunda adamın aslında kanser olmadığı, yalnızca doktorların yanlış teşhis koyduğu ortaya çıkıyor. 

Her ne kadar bilim insanları plasebo ve nosebosunun etkilerini tam açıklayamasa da, anlatılan sayısız gözlem ve yapılan birçok araştırma, beynimizin sanılandan çok daha güçlü ve inanılmaz olduğunu gösteriyor. Zihnimiz ve düşüncelerimiz, tüm yaşamsal bulgularımız üzerinde son derece yönlendirici bir etkiye sahip. Beklentilerimiz yaratabileceğimiz mucizelerin kaynağıdır. Düşüncemizi değiştirirsek dünyamız değişir.