Yok Artık Dedirten Psikolojik Deneyler

Bilim ve Teknoloji - 27 Eylül, 2021 - Okuma Süresi: 3 Dk.

27 Eylül, 2021

Günümüzde birçok varsayımlar bilimsel, sosyolojik ve psikolojik deneylerle elde edilir. Yazımda bu zamana kadar yapılan en ilginç psikolojik deneyleri derledim.

Tepki

Her şey sanatçı Marina Abramovic'in sıradışı bir gösteri yapmaya karar vermesiyle başladı. Bu gösteride sanatçı, altı saat boyunca sahnede kalacak ve hiçbir şeye tepki vermeyecekti. Gösteri yalnızca bundan da ibaret değildi. Sanatçının karşısında bir masa üzerinde parfüm, çiçek ve kesici aletlerden oluşan 72 adet ürün vardı. Masanın üzerinde bir not kağıdı ve üzerinde "Bu masada üzerimde istediğiniz gibi kullanabileceğiniz 72 tane obje var. Tüm sorumluluk bana aittir." yazıyordu. Gösteri başta çok sakin başladı. İnsanlar onunla sohbet ediyor, parfüm sıkıyor ve saçını okşuyordu. İzleyicilerden birinin tokat atmasıyla işler çığrından çıkmaya başladı. Sanatçı tokat karşısında tepki vermeyince izleyiciler kesici aletlerle vücuduna zarar vermeye başladı. Bu deney insanların tepki alamadığında ne kadar korkunç olabileceklerini gösterdi.

Yok Artık Dedirten Psikolojik Deneyler

Uyum

Sürü psikolojisinin insana çok saçma davranışlar yaptırabileceğini biliyor muydunuz? Sıradaki deney sosyal psikolog Solomon Asch tarafından 'Uyum Deneyi' adıyla yapıldı. Bir asansöre bindiğinizde ne tarafa bakarsınız? Tabii ki herkes başta kapıya doğru yönelir çünkü hangi katta olduğunu görmek ister. Peki dolu bir asansörde herkes kapıya arkasını dönseydi ne olurdu? Deneyde dolu bir asansöre binen deneklerin herkesi tersine durduğunu görmesi üzerine başta normal durmaları ve ardından rahatsız olarak asansöre ters durmaları üzerine sonuçlanmıştır. Psikolojinin en tuhaf alanlarından biri olan sürü psikolojisi, biz bir şeyi doğru yapıyor olsak bile toplumun yaptığına evrildiğimiz gerçeğini gösteriyor. Bu ilginç deney binen insanın sorgulamadan sürüye ayak uydurduğu kanıtlamıştır.

Batıl İnanç

Bu deney insanlarda batıl inancın nasıl oluştuğunu açıklamaya çalışan Frederic Skinner tarafından yapılmıştır. Deneyde bir kutuya güvercin koyulmuş ve kutunun içine tuş mekanizması yerleştirilmiştir. İlk etapta tuşa her bastığında kutudan bir pencere açılmış ve oradan da yem verilmiştir. Bu davranışı düzenli tekrarlayan güvercine bir süre sonra tuşa basmasa da yem verilmeye başlanmıştır. Neden yem verildiğini anlayamayan güvercin, yem verilmeden önce yaptığı davranışları tekrarlamaya başlamıştır. Örneğin kanatlarını çırptıktan sonra yem veriliyorsa düzenli olarak kanat çırpar ya da kendi etrafında döndükten sonra yem veriliyorsa düzenli olarak kendi etrafında döner. Ancak bu deneyde yem verilmeyle güvercinin davranışları arasında hiçbir bağlantı olmamasına rağmen güvercinin kendine batıl inanç edindiğini ve dolaylı yoldan insanların da nasıl batıl inanç edindiğini gösterir.