Uykunun En Büyük Düşmanı: Mavi Işık

Mavi ışık bilgisayarlar, telefon, tablet gibi elektronik aletlerde ve güneşte bulunan bir ışıktır. Güneş ışınlarından alınan mavi ışık yararlıyken teknolojik cihazlardan alınan mavi ışık zararlıdır. Uyumadan önce mavi ışığa maruz kalmanın ise uyku kalitesi üzerinde olumsuz etkileri mevcuttur. O zaman uyumadan önce bilgisayar, tablet, telefon gibi mavi ışık yayan teknolojik cihazlardan neden uzak durmak gerektiğini daha yakından inceleyelim.

Sirkadyen Ritminin Bozulması

Sirkadyen ritim, vücudun biyolojik iç saatidir. Hormon salınımını ve metobalizmayı düzenler ve dolaylı olarak uyku-uyanıklık döngüsü, iştah gibi birçok faktörü de etkilemektedir. Sirkadyen ritmi vücut tarafından belirlenmesine karşın dış uyaranlardan yani ışıktan da etkilenmektedir. Gündüz saatlerinde mavi ışığa maruz kalmak sağlıklı bir sirkadiyen ritmin korunmasına yardımcı olur ancak gece mavi ışığa maruz kalındığında beyin vaktin gece olduğunu anlayamaz ve bu mavi ışık sinyalleri gün ışığı olarak algılanır. Sirkadyen ritim bozulur ve bu algılama melatonin salgısının azalması yönünde bir komuta neden olur ve melatonin salgısı azalır. Melotonin azalınca uyku kalitesi düşer. Sirkadyen ritminin bozulması dikkat süresi, üretkenlik, bağışıklık, uyku gibi vücut fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Yorgunluğu artırır.

Melatonin Hormonunun Baskılanması

Uyku hormonu olarak da bilinen melatonin hormonu uyku-uyanıklık döngüsünü vücudun biyolojik saatine göre düzenleyen bir hormondur. Güneşten gelen mavi ışık vücudumuzda melatonin hormonunu baskılar ve vücudumuz günün başladığından haberdar olur. Bu mavi ışık melatonin hormonunun salgılanması gereken gece vaktinde teknolojik cihazlardan geldiğinde vücudumuz hala günün bitmediğini zanneder ve melatonin  salgısı azalır. Melatonin hormonunun azalması uykuya geçişi ve uykunun kalitesini sekteye uğratmaktadır.

Daha Geç Uykuya Dalma ve Yorgun Hissetme

Mavi ışığa ışığa maruz kalmak sirkadyen ritminin bozulması ve metotonin salgısının baskılanmasına yol açmaktadır ve bu da uyku kalitesinin düşmesine ve daha yorgun uyanmaya neden olmaktadır. Uykuya dalma süresi de olumsuz etkilenmektedir. Yani hepsi birbiriyle bağlantılıdır.

Beynin Fazla Uyarılması

Uyumadan önce ekranlar geçirdiğimiz vakitlerde ise birçok içerikle karşı karşıya gelinmektedir. Hormonal ve duygusal süreçler bundan etkilendiği için bu zihinsel içerikler beynin fazla uyarılmasına neden olmaktadır. Beynin fazla uyarılması ise uykuya geçişi güçleştirmektedir.

Uyku ve Yatak Arasındaki Koşullanmanın Bozulması

Yatağımızı genelde uyumak için kullandığımızdan yatağa yatmak ve uyumak arasında öğrenilmiş bir bağlantı vardır ve ‘yatağa yatınca uyumak’ şeklinde zihnimize kodlanmıştır. Uyumadan önce ekranlarla vakit geçirildiğinde ise bu bağlantı zayıflamaktadır ve dolayısıyla uykuya dalma süreci de bundan olumsuz etkilenmektedir.