Sinestezi: Renkleri Duymak ve Şekilleri Tatmak

Bilim ve Teknoloji - 07 Haziran, 2021 - Okuma Süresi: 3 Dk.

07 Haziran, 2021

Sinestezi: Renkleri Duymak ve Şekilleri Tatmak

Sizlere annenizin çilek tadının olduğu veya arkadaşınızın yeşil renge sahip olduğunu söylesem muhtemelen bana masal kitabının içinde yaşadığımı söyleyebilirsiniz ama gerçek hayatta bu durumları yaşayan ve farkında bile olmayan birçok insan var. Bilimde biz buna sinestezi (synesthesia) diyoruz.

Sizlere annenizin çilek tadının olduğu veya arkadaşınızın yeşil renge sahip olduğunu söylesem muhtemelen bana masal kitabının içinde yaşadığımı söylersiniz.Kelime, kökleri itibariyle Yunanca syn: “birlikte” ve aesthe-sis: “algılamak” gibi iki kavramdan oluşur. Sinestezi, zihinsel olayların bilinci tetiklemesiyle ortaya çıkan bilinçli bir duyusal, istemsiz deneyimdir. Diğer bir ifade ile “birleşmiş duyular” ya da “eşduyum” denilebilir ve duyuların birlikte algılanması ya da birbirine karışması durumu olarak tanımlanır. 


Normalde gözümüzden gelen bilgiler beynimizin görme bölgesine (oksipital lob) gider ve biz görürüz. Ya da dilimizden gelen tat bilgileri beynimizdeki tat bölgesine gider ve tadı algılarız. Gözümüzden gelen bilgiler beynimizin görme bölgesine giderken aynı anda tat bölgesine giderse ne olur? Yani turuncu renk ağzınızda ekşi bir tat bırakırken, kırmızı renk tatlı bi tat hissetmenize neden olabilir. Sinestezi böyle garip bir durumdur ve çeşitli kombinasyonları da vardır. Plastiğe dokunurken portakal tadı almak gibi bir sürü örnekleri vardır. Peki sinestezi bir insanda hangi koşullarda ortaya çıkar. Ramachandran ve arkadaşları yaptıkları bir çalışmada, beyinde harf ve rakamların şekillerini algılayan bölge ile renkleri algılayan bölge arasında çapraz bağlantıların olabileceğini öne sürmüştür. O nedenle bu kişiler ne zaman harf veya rakam görse, ona karşılık gelen renkleri de görmektedir.

Sinestezinin iki türlü insanda açığa çıkabileceği öne sürülmüştür: Biri sonradan edinim ile diğeri ise doğumla ortaya çıkar. Doğumla ortaya çıkan daha yaygındır. Doğduğumuzda bebek beyni dediğimiz beyin mükemmel bir yapıdadır ve söz konusu duyular olduğunda birçok bölge birbirleriyle sürekli iletişim halindedir. Yani bebekken biz sinestezi denen durumu en üst noktalarda yaşıyorduk. Muhtemelen elimizdeki bir oyuncağı salladığımızda gözümüzde bir şölen geliyordu. Büyümeyle birlikte bazı genler nedeniyle beynimizdeki bu bağlantılar deyim yerindeyse budanmaktadır. Sinaptik budanma da diyebiliriz. Eğer bu gende herhangi bir sorun oluşursa budanma sekteye uğrar ve sinestezi dediğimiz durum ortaya çıkar. Nüfusun yaklaşık %4’ündeki iki veya daha fazla duyuyu eşleştiren insanlar bulunmaktadır. Mesela bir sünger gördüğümüzde yumuşak ve hafif gibi kavramlar kafamızda beliriverir. Bu da aslında tüm insanlarda hafifte olsa sinestezi durumunun göstergesidir ve birçok sanatçıda sinestezi durumunun olduğu düşünülmektedir.

Haftalığın PeP'te!

İlk 15'a giren her içerik ile 200 TL kazan!

En popüler yazar sen ol!

Okunma puanını artır, kazan!

Liderlik Tablosu'na göz at!

Bu haftanın en çok okunanları.

E-bültenimize abone ol!

Haftanın en popüler içerikleri, en çok kazananlar ve staj haberleri bültenimizde.

Gizlilik Sözleşmesi'nde belirtilen hüküm ve koşulları kabul ediyorum.